بازآفرینی شهرها با طرحهای نوین شهری در راستای تابآوری

برنامههای جامع شهری نوآورانه با تأکید بر پایداری، فرهنگ و همبستگی اجتماعی، آیندهای هوشمند و انسانی برای شهرها رقم میزنند، این پروژهها با احیای فضاهای تاریخی و توسعه فضاهای سبز، زندگی شهری را به محیطی تابآور، فراگیر و متصل به طبیعت تبدیل میکنند.
به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، امروزه برنامههای جامع توسعه شهری، در عرصه معماری بهعنوان ابزاری کلیدی برای همسویی رشد شهری با اولویتهای اجتماعی، فرهنگی و زیستمحیطی بلندمدت شناخته میشوند. این طرحهای بزرگمقیاس، فراتر از ساماندهی ساختمانها و زیرساختها، بهدنبال احیای بافتهای شهری، تطبیق اماکن تاریخی یا بلااستفاده با نیازهای معاصر و ایجاد چارچوبهایی برای شکلگیری جوامع فراگیر و تابآور هستند. در ادامه با پروژههای آشنا میشویم که نشان میدهند چگونه برنامهریزی جامع میتواند به چالشهای نوین پاسخ دهد و شهرها را برای آیندهای نامعلوم آماده کند.
این پروژهها که از اروپا تا خاورمیانه و قاره آمریکا را در بر میگیرند، مجتمعهای صنعتی، اماکن فرهنگی و محلههای مسکونی را با رویکرد احیاگرانه بازآفرینی میکنند. بازگشایی کانالهای تاریخی، ایجاد فضاهای عمومی سازگار با اقلیم و توسعه کریدورهای سبز و مراکز اجتماعی برای پیوند دوباره مردم با محیط اطرافشان، ازجمله راهبردهای محوری این طرحها هستند. در ادامه به معرفی هشت طرح جامع میپردازیم که هریک با قلم طراحان خود، به بازاندیشی و نوآوری در مسیر زندگی جمعی و بازآفرینی محیط شهری میپردازند.
پارک صنعتی فناوری هوشمند «اولیان اُتو» (Olian Auto Intelligent Technology Industrial Park)
پروژه پارک صنعتی فناوری هوشمند «اولیان اُتو (Olian Auto)» در شهر ونژو استان ژجیانگ چین، نمونهای برجسته از بازسازی شهری پویا بهشمار میرود. این پروژه که توسط استودیو معماری پوآ (POA) طراحی شده و در سال ۲۰۲۵ در حال اجراست، با هدف احیای فضای تجاری در حال فرسودگی منطقهای تاریخی، تلفیقی هوشمندانه از فناوریهای پیشرفته خودروهای هوشمند و الگوی سنتی بافت تجاری قدیمی ونژو را به نمایش میگذارد.
طراحی پارک صنعتی «اولیان اُتو» بهگونهای است که ضمن حفظ فرمهای اصیل و لایههای مختلف زمانی و فضایی، ساختمانهای جدید را در کنار بناهای قدیمی جای میدهد تا حافظه جمعی جامعه و هویت تاریخی منطقه حفظ شود. این پارک نقش مهمی در روند بازسازی شهری و توسعه فناوریهای هوشمند خودروهای متصل، خودروهای برقی و انرژی جدید ایفا میکند، بهویژه که ونژو در سالهای اخیر به یکی از قطبهای اصلی صنعت خودروسازی چین تبدیل شده است.
ونژو با برگزاری رویدادهای مهمی همچون نمایشگاه بینالمللی خودرو و تمرکز بر تولید هوشمند، راهکارهای شهری هوشمند و نوآوریهای فناورانه، محیطی بهطور کامل همسو با چشمانداز پروژه «اولیان اُتو» فراهم کرده است. این پارک صنعتی با وارد کردن فناوریهای نوین خودرو به فضای تجاری در حال زوال، تحرک اقتصادی و فرهنگی تازهای را به منطقه بخشیده است و مسیر توسعه پایدار و احیای تاریخی را همزمان پیش میبرد. این پروژه همچنین نقش مؤثری در پشتیبانی از بازار روبهرشد خودروهای انرژی جدید دارد که پیشبینی میشود تا سال ۲۰۲۵ بیش از ۱۶.۵ میلیون دستگاه فروش داشته باشد. طراحی این پارک صنعتی فناوری هوشمند در کل نمادی زنده از تلفیق موفقیتآمیز سنت و فناوری مدرن در راستای توسعه پایدار، حفظ میراث فرهنگی و پیشرفت اقتصادی و فناورانه در ونژو است.
منطقه اکولوژیکی جدید برتالیا-لازارتو (New Ecodistrict Bertalia-Lazzaretto)
پروژه منطقه اکولوژیکی برتالیا-لازارِتو، نمونهای پیشرفته از ایجاد یک اجتماع شهری زیستمحیطی پایدار، متصل و مقاوم به چالشهای معاصر و آینده شهر بولونیاست. این پروژه فراتر از یک مجتمع مسکونی صرف است و بهعنوان یک اکوسیستم شهری طراحی شده که با تأکید بر حفظ میراث طبیعی، ترویج حملونقل پایدار و بازتعریف فضاهای عمومی، به تقویت پویایی اجتماعی، هویت جمعی و رفاه ساکنان شامل جامعه محلی و ساکنان جدید میپردازد.
یکی از محورهای اصلی این طرح، تبدیل منطقهای حاشیهای به یک مرکز شهری پویا و فراگیر است که در آن سیستمهای طبیعی، حملونقل پایدار و فضاهای شهری با هم تلفیق شدهاند. طراحی مسیر سبز ویژه دوچرخهسواری و پیادهروی در امتداد کانال گیسلیرا، نهتنها امکان جابهجایی پایدار را با اتصال نواحی شمالی پسکارولا، مرکز دانشگاه و مرکز شهر فراهم میآورد، بلکه نقش یک کریدور سبز مهم را ایفا میکند و فرهنگ پیادهروی و دوچرخهسواری را ترویج میدهد که به بهبود کیفیت زندگی ساکنان کمک میکند.
ساختمانهای این پروژه با ارتفاعات و مصالح متنوع و نمایی رنگارنگ، الهامگرفته از سنتهای معماری بولونیا ولی با رویکردی معاصر و پایدار، فضای شهری متنوع و هویتساز ایجاد کردهاند که حس تعلق محلی را تقویت میکند. در طراحی این پروژه، تأکید ویژهای بر تعاملات اجتماعی و ایجاد جامعهای پایدار شده است. بالکنها و تراسهای مشترک بهعنوان نقاط تجمع و ارتباطی عمل میکنند و مفهوم حیاط شهری بدون خودرو، بستری مناسب برای فعالیتهای جمعی، زندگی اجتماعی و ایجاد فضاهای تفریحی در فضای باز فراهم میآورد. همچنین بامها با ایجاد باغهای عمودی و گلخانهها، ضمن حمایت از کشاورزی شهری، نقش مهمی در بهبود خرداقلیم (میکروکلیما) و ترویج سبک زندگی پایدار دارند.
این پروژه از اصول طراحی بیوکلیماتیک بهره میبرد تا با بهینهسازی استفاده از نور طبیعی و تهویه، مصرف انرژی را کاهش و سلامت ساکنان را ارتقا دهد. زیرساختهایی همچون فضاهای اشتراکی، زیرساختهای سبز و مسکن انعطافپذیر، با هدف پاسخگویی به نیازهای متغیر و آینده در نظر گرفته شدهاند تا الگوی زندگی پایدار و تابآور را شکل دهند.
منطقه اکولوژیکی برتالیا-لازارِتو یک مدل نوآورانه در نوسازی شهری و توسعه پایدار است که معماری، منظر و زیرساختهای اجتماعی را بهشکل یکپارچه ادغام و مرکز شهری زنده، فراگیر و متصلی ایجاد میکند که پاسخگوی چالشهای امروز و آینده بولونیا باشد و الگوی بهبود کیفیت زندگی در محیطهای شهری را ارائه میدهد.
اکس آرسناله پاویا ( Ex-Arsenale Pavia)
پروژه بازآفرینی منطقه اکس آرسناله در شهر تاریخی پاویا، یکی از بزرگترین طرحهای احیای شهری در ایتالیا در سال ۲۰۲۵ است که با سرمایهگذاری حدود ۹۰ میلیون یورو در حال اجراست. این طرح روی سایت ۱۴۰ هزار مترمربعی یک منطقه نظامی قدیمی انجام میشود و هدف اصلی آن ترکیب معماری معاصر با حفظ میراث تاریخی و طراحی منظر شهری است تا تعادلی پایدار بین گذشته و آینده محقق شود.
نکته برجسته پروژه، بازگشایی کانال تاریخی «ناویگلیاچیو» است که بهعنوان یک پارک خطی همراه با فضاهای عمومی متمرکز بر آب، در دل بافت شهری احیا خواهد شد. این کانال بهگونهای طراحی شده است که ضمن بهبود کیفیت زیستمحیطی و حفظ توازن اکولوژیکی، فضایی برای تعاملات اجتماعی و فعالیتهای فرهنگی فراهم آورد و مردم محلی را به طبیعت و محیط پیرامونشان پیوند دهد.
این پروژه بازآفرینی توسط تیم بینالمللی متشکل از شرکتهای معماری و مهندسی معتبر اجرا میشود. توسعه دهندگان آن با دیدگاهی جامع قصد دارند سایت یادشده را به مرکزی زنده، چندمنظوره و قابل دسترسی برای اقشار مختلف جامعه تبدیل کنند که در آن میراث فرهنگی حفظ شده است و فناوریهای نوین و سیستمهای اکولوژیک هوشمند بهکار گرفته میشوند.
طرح اکس آرسناله نمونهای نوین از استفاده مجدد تطبیقی از فضاهای عمومی کمکاربرد است که علاوهبر ارتقای انسجام اجتماعی، محرکی برای توسعه اقتصادی منطقه نیز خواهد بود. تاکید ویژه بر سازگاری طراحی با محیط طبیعی، افزایش تابآوری شهری و ایجاد فضاهای فراگیر و باز که حس تعلق و تجربه انسانی را ارتقا میدهند، از اصول اساسی این پروژه محسوب میشود.
پروژه اکس آرسناله نهتنها مرمت و بازسازی کالبد تاریخی را دنبال میکند، بلکه نقش مهمی در ارتقا پایداری شهری، تقویت روابط اجتماعی و ایجاد عرصههای جدید زیستپذیر ایفا میکند و میتواند الگویی برای پروژههای مشابه در ایتالیا و جهان باشد.
ایستروپولیس (Istropolis)
پروژه بهروزرسانیشده ایستروپولیس در براتیسلاوا اسلواکی، پس از دریافت مجوزهای قانونی، از تابستان ۲۰۲۵ آغاز خواهد شد. این طرح با هدف بازآفرینی میدان ترناوسکی مایتو و تبدیل آن به دروازهای نوین به سمت ناحیه نوومستو در پایتخت، نقطه آغازی برای فعالیتهای فرهنگی، اجتماعی و تغییر سیمای شهری این منطقه محسوب میشود.
در قلب این پروژه، ساخت یک سالن چندمنظوره با ظرفیت ۳۰۰۰ نفر ایستاده و ۱۸۰۰ نفر نشسته در نظر گرفته شده که مجهز به تجهیزات فنی پیشرفته است و تا سال ۲۰۲۹ تکمیل میشود. ظرفیت و امکانات این سالن پس از بازنگری و با توجه به معیارهای پایداری و مدیریت بهتر، نسبت به طرحهای اولیه اصلاح شدهاند. این پروژه بهعنوان نخستین سرمایهگذاری خصوصی در تاریخ معاصر اسلواکی، نماد مهمی از فرهنگ و توسعه شهری بهشمار میرود.
علاوهبر سالن چندمنظوره، ساخت ساختمانهای مسکونی با کیفیت بالا، دفاتر اداری با آتریومهای بزرگ و چیدمانهای انعطافپذیر و فضاهای عمومی وسیع همراه با فضای سبز فراوان نیز از جمله بخشهای دیگر این پروژه هستند. طراحی فضای سبز شامل خیابانهای پیادهرو محور، حیاطهایی با ۱۴۷ درخت و ۷۰ گونه گیاهی بومی، فوارهها، مسیرهای دوچرخه و پارکی با پیادهروی کنار آب است که میتواند میزبان بازارها و گردهماییهای اجتماعی باشد. توسعه این منطقه با تأکید بر پایداری، استفاده از راهکارهای اقلیمی منفعل، طراحی انرژی کارآمد و چارچوب مسئولیت اجتماعی (ESG) انجام و هدف آن ارتقای کیفیت زندگی شهری در براتیسلاوا است.
فرایند ساخت ایستروپولیس بهصورت مرحلهای خواهد بود و ابتدا شامل ساخت دو ساختمان اداری و یک ساختمان مسکونی میشود که حدود دو و نیم سال طول خواهد کشید. تکمیل کل پروژه شامل سالن چندمنظوره تا سال ۲۰۳۱ برنامهریزی شده است. با بودجهای بالغ بر ۶۰۰ میلیون یورو، این پروژه قصد دارد بخشی از شهری که سالها مورد بیتوجهی بوده را به منطقهای زنده، فرهنگی و سبز تبدیل و نقش مهمی در توسعه آینده براتیسلاوا ایفا کند. این پروژه نشاندهنده گامی مهم در بازآفرینی شهری این ناحیه است.
مجتمع دخانیات سابق Ex-Manifattura) Tabacchi)
پروژه بازآفرینی مجتمع سابق دخانیات در شهر تورین ایتالیا، یکی از نمونههای شاخص احیای شهری است که با هدف تبدیل بافت صنعتی متروکه به قطب مدنی-فرهنگی، نقش مهمی در احیای منطقه صنعتی ریگو پارکو (Regio Parco) ایفا میکند. این پروژه در سال ۲۰۲۵ همچنان در حال پیشرفت است و بر بازآفرینی ۴.۵ هکتار زمین در شمال شرقی تورین تمرکز دارد.
در قلب این احیا، ایجاد یک مرکز آرشیوی و فرهنگی با سالنهای مطالعه، فضاهای مشاوره و امکانات دانشگاهی قرار دارد که فرمهای سخت و بسته صنعتی پیشین را به فضایی پویا، دعوتکننده و با نفوذ تبدیل میکند. این فضاها بهگونهای طراحی شدهاند که ضمن ادغام شبکه شهری با ویژگیهای جغرافیایی رودخانههای پول (Po) و استورا ( Stura)، جریان تعامل با شهر را در امتداد خیابان تسهیل کنند. این طرح شامل احیای حدود ۴۱ هزار متر مربع از ساختمانهای قدیمی صنعتی و تبدیل آنها به پردیس دانشگاهی است که محل اقامت دانشجویان، خدمات دانشجویی و کلاسهای آموزشی را در بر میگیرد.
از نظر پایداری، پروژه تمرکز ویژهای بر کاهش مصرف انرژی و آب دارد، بهطوری که با بهرهبرداری از آب باران مصرف آب داخل ساختمانها تا ۵۰ درصد و مصرف انرژی ساختمانهای موجود تا ۹۰ درصد کاهش پیدا میکند. با هدف تقویت نفوذپذیری میان بافت ساختهشده و طبیعت اطراف نیز ریلهای صنعتی قدیمی و مسیرهای پیادهروی میان نقاط محوری شهر همچون میدان مرکزی و آرشیو جدید در طرح گنجانده شدهاند.
طراحی پروژه بهدنبال خلق هویتی جدید و متمایز در نقطه تلاقی رودخانههای یادشده است که با تلفیق شهر، طبیعت و میراث تاریخی، محیطی فراگیر، اجتماعی و سازگار با اکولوژی ایجاد کند. در اوایل سال ۲۰۲۵، مطالعات فنی و اقتصادی انجام، عملیات پاکسازی محیطی و تخریبهای مقدماتی آغاز و بخش آرشیوی بهعنوان فاز نخست ساخت در نظر گرفته شده است.
این پروژه نمونه برجستهای از احیای شهری است که با نوآوری معماری و حساسیت زیستمحیطی، نهتنها به احیای یک منطقه صنعتی متروکه میپردازد، بلکه با جذب فرهنگ، ایدهها و فعالیتهای اقتصادی، به پویایی و توسعه پایدار شهری در بلندمدت کمک میکند و همزیستی میان میراث تاریخی، نیازهای مدرن و اصول توسعه پایدار را بهخوبی به نمایش میگذارد.
محور میراث و امید: جایی که زمین به یاد میآورد
شهر بم در استان کرمان، پس از زلزله مهیب سال ۲۰۰۳ که خسارات گستردهای به این منطقه وارد کرد، وارد مرحلهای نوین از بازسازی و احیای فرهنگی و شهری شده است. محور اصلی این فرآیند، ارگ بم، بزرگترین سازه خشتی جهان و نماد هویت و میراث فرهنگی این شهر است. طرح پیشنهادی با عنوان «جایی که زمین به یاد میآورد: محور میراث و امید»، محور فرهنگی-تجاری-گردشگری جدیدی را در بم شکل داده است. این طرح با الهام از بازارهای سنتی ایرانی بهویژه بازار کرمان و ارگ بم و با در نظر گرفتن شرایط ویژه اقلیمی منطقه همچون گرمای خشک و کمبود آب، بر بهرهگیری از راهبردهایی همچون تهویه طبیعی، فضاهای سایهدار و کاشت گیاهان مقاوم به خشکی تأکید دارد.
هدف این پروژه احیای حیات مدنی و تابآوری مبتنیبر میراث فرهنگی است، بهگونهای که با همافزایی میان میراث تاریخی و نیازهای نوین شهری و زیستمحیطی، هویتی مقاوم و پویا برای شهر بم ایجاد شود. بازسازی شامل احیای معماری خشتی، سیستمهای سنتی قنات و تعامل تاریخی انسان با محیط زیست منطقه است؛ فرایندی که با استفاده از تکنیکهای سنتی و مهارتهای بومی انجام میشود تا اصالت تاریخی آن حفظ شود و همزمان فعالیتهای اقتصادی و اشتغال در منطقه رونق پیدا کند.
این اقدامات نهتنها میراث فرهنگی بم را که در فهرست جهانی یونسکو ثبتشده حفظ میکند، بلکه نمادی از تابآوری فرهنگی و اجتماعی پس از فاجعههای طبیعی بهشمار میرود. بهدنبال این پروژه بم از نظر اقتصادی با سرعت قابلتوجهی بهبود پیدا کرده که این پیشرفت مرهون ترکیب کمکهای بینالمللی، تسهیلات اعتباری دولتی و مشارکت فعال محلی است. موقعیت استراتژیک بم در مسیرهای تجاری تاریخی و اهمیت فرهنگی آن، موجب جذب سرمایهگذاری بلندمدت و توسعه فعالیتهای اقتصادی شده است.
از منظر گردشگری، بم به مقصدی ویژه برای بازدیدکنندگان تبدیل شده است؛ جایی که مسافران میتوانند از ارگ بم بازدید کنند، از محیط منحصربهفرد کویری لذت ببرند و از معماری تاریخی منطقه را بازدید کنند. طراحی شهری مطابق با شرایط اقلیمی، تجربهای پایدار و دلپذیر برای گردشگران و ساکنان فراهم کرده است.
بم تا سال ۲۰۲۵ در آستانه عصری نوین قرار دارد؛ عصری که در آن حفظ میراث فرهنگی، نوسازی شهری، تابآوری اجتماعی و طراحی پایدار بهصورت هماهنگ پیش میرود و آیندهای روشن و امیدبخش برای این شهر تاریخی رقم میزند. این مسیر بازسازی و احیای بم الگویی الهامبخش برای سایر مناطق آسیبدیده در جهان محسوب میشود.
آراونتو (ARAVENTO )
پروژه آراونتو نمونهای نوآورانه و پیشرو در برنامهریزی و طراحی پایدار شهری است که در شهرستان تپاتیتلاندی مورلوس ایالت خالیسکو مکزیک اجرا شده است. این پروژه بر اساس الگوی «شهر ۱۵ دقیقهای» شکل گرفته و هدف آن بازاندیشی در شیوههای زندگی، جابهجایی و ارتباطات شهری ساکنان است، بهگونهای که افراد بتوانند نیازهای روزمره خود را در کمتر از ۱۵ دقیقه با پیادهروی، دوچرخهسواری یا استفاده از حملونقل عمومی برآورده کنند. این رویکرد بهبود کیفیت زندگی همراه با کاهش اثرات منفی حملونقل موتوری را فراهم میکند.
اصلهای کلیدی این طرح شامل نزدیکی عملکردی، حفظ هویت محلی و شمولیت اجتماعی است که بهصورت متمرکز در طراحی و اجرای پروژه لحاظ شدهاند. آراونتو فراتر از یک طرح شهری صرف، نظامی از فضاهای عمومی چندمنظوره و پویای سازگار با تنوع سکونتی و تحرک فعال ایجاد کرده است. عملکردهای ترکیبی فضاها (Mixed-use) و طراحی فضاهای عمومی، زمینهای مناسب برای پیادهروی، دوچرخهسواری و تعاملات اجتماعی فراهم و با مقابله با تفکیک و جداییهای شهری، حس تعلق و همبستگی اجتماعی را تقویت میکنند.
یکی از برجستهترین ویژگیهای این پروژه، اتصال کریدورهای سبز است که با استفاده از گیاهان بومی، پارکهای جیبی کوچک را به پارک بزرگ مرکزی شهری پیوند میدهند. این کریدورهای اکولوژیک، زیستبوم منطقه را حفظ میکنند و با حفظ نسبت ۲.۵ درخت برای هر ۳ ساکن، تنوع زیستی را افزایش میدهند و و کیفیت هوا و فضای شهری را بهبود میبخشند.
پروژه آراونتو بهعنوان یک برنامه جامع، با ادغام عناصر زیستمحیطی، اجتماعی و کاربردی، جامعهای مقاوم، سازگار با تغییرات و در عین حال پذیرا و فراگیر ایجاد کرده است. این طرح نمونهای برجسته از رویکردهای آیندهنگر در شهرسازی پایدار است که به ارتقا کیفیت زندگی، پایداری زیستمحیطی و عدالت اجتماعی میپردازد.
شهر شادی (La Città della Gioia)
پروژه «لا چیتا دلا جوا» یا شهر شادی در رم ایتالیا، با هدف احیای منطقه سابق اکسفیرا (Ex Fiera)، تبدیل سایت نمایشگاهی پیشین به یک محله فراگیر، پایدار و سرزنده طراحی شده است. عملیات پاکسازی زیستمحیطی و آمادهسازی زمین از اواسط سال ۲۰۲۵ آغاز و ساختوساز محله جدید در ادامه انجام میشود.
یکی از ویژگیهای برجسته این پروژه، اختصاص نیمی از مساحت آن به فضاهای سبز و خدمات عمومی است که با هدف ایجاد فضایی باز، قابلدسترس و ویژه عابران پیاده طراحی شده تا نفوذپذیری شهری و ارتباطات اجتماعی بهطور قابلتوجهی افزایش پیدا کند. فضای داخلی پروژه کودکمحور و بیننسلی است و با تلفیق مسکن، طبیعت و فضاهای عمومی، محیطی پویا برای مراقبت، تعامل و رشد جمعی فراهم میکند.
محله جدید حدود ۴۴ مترمربع زیربنای ناخالص دارد که نزدیک به ۸۰ درصد آن به فضاهای مسکونی اختصاص داده شده است. از این میزان، بیش از ۷۰۰۰ مترمربع برای مسکن اجتماعی در نظر گرفته شده و مابقی فضاها به فعالیتهای تجاری و اداری اختصاص پیدا میکند. دو میدان عمومی جدید، «پیازای دل سول» و «پیازای دلی اوونتی»، بهعنوان مراکز اجتماعی محله تعریف شدهاند و یک کریدور سبز پیوسته برای احیای اکوسیستم شهری و اتصال بافتهای شهری و مناطق طبیعی اطراف ایجاد میشود.
در بخش اجتماعی و آموزشی، ایجاد مرکز دانشی با همکاری دانشگاه رم برنامهریزی شده است تا نقش مؤثری در توسعه و آموزش جامعه محلی ایفا کند. کل سرمایهگذاری این پروژه بیش از ۲۵۰ میلیون یورو برآورد شده که نشاندهنده تعهد جدی به بازسازی این بخش از شهر است. پروژه حاضر نمادی از طراحی شهری اخلاقمدار و پایدار است که با حفظ طبیعت و تقویت حس اجتماع، محیطی عادلانه، باز و قابلدسترس برای همه شهروندان رم فراهم میآورد و آیندهای روشن برای این منطقه قدیمی و متروکه رقم میزند.
کد خبر 892385