طراحی فضاهای کودک‌محور نیازمند درک عمیق از نیازها و خواسته‌های کودکان است. پروژه‌های مشارکتی که کودکان را به‌عنوان بازیگران اصلی فرایند طراحی وارد می‌کنند، نه‌تنها فضاهایی متناسب با مقیاس و توانمندی‌های آنان خلق می‌کنند، بلکه زمینه‌ساز آموزش متقابل و تقویت حس تعلق و مشارکت اجتماعی در کودکان می‌شوند.

به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، طراحی موفق فراتر از خلق زیبایی است و آنچه فضا را کارآمد و معنادار می‌سازد، انطباق آن با نیازهای واقعی کاربران است. در سال‌های اخیر، رویکردهای مشارکتی در معماری و طراحی به‌ویژه پروژه‌هایی که کودکان را به‌عنوان ذی‌نفعان فعال در فرایند درگیر می‌کنند، نشان داده‌اند که گوش دادن به تجربه‌های خردسالان و مشارکت آنان در تصمیم‌گیری می‌تواند به تولید فضاهای انسانی‌تر، ایمن‌تر و متناسب با مقیاس کودکان منجر شود.

پروژه‌هایی که کودکان را به‌عنوان «کاربران فعال» در فرایند طراحی دخیل می‌کنند، فراتر از خلق فضاهایی ویژه برای کودکان، بستری برای یادگیری دوسویه میان کودکان و معماران فراهم می‌کنند. کودکان می‌آموزند که ایده‌هایشان اهمیت دارد و معماران می‌آموزند چگونه طراحی می‌تواند با زبان کودکانه معنا پیدا کند. در ادامه چند پروژه برگزیده معماری معرفی می‌شود که نمونه‌هایی موفق از طراحی مشارکتی با کودکان هستند.

بازسازی خانه اجتماع در اکوادور

در پی زلزله‌ای مخرب در منطقه چامانگا در اکوادور، نیاز فوری به ایجاد فضایی جمعی برای اسکان و بازسازی اجتماعی احساس شد. این پروژه که برای ۳۰ خانواده آسیب‌دیده طراحی شد، تمرکز خود را بر بازسازی اجتماعی، توانمندسازی محلی و ارتقای پویایی اقتصادی منطقه از طریق مشارکت فعال جامعه محلی قرار داد. نکته قابل‌توجه در این پروژه، مشارکت دادن مستقیم کودکان در طراحی فضای بازی بود. کودکان با شرکت در کارگاه‌های خلاقانه، از طریق نقاشی و بیان دیدگاه‌های خود، شکل و عملکرد این فضا را تعیین کردند. نتیجه کار به ساختاری از چوب و نی منجر شد که کودکان می‌توانند از آن بالا بروند، تاب بخورند یا سر بخورند. این مشارکت نه‌تنها به خلق فضایی منطبق با نیازهای کودکان انجامید، بلکه به آن‌ها حس تعلق، مالکیت و اعتماد به نفس بخشید.

طراحی میدان درخت؛ برزیل

میدان عمومی درخت در برزیل، نمونه‌ای ممتاز از طراحی مشارکتی است که از ابتدا با مشارکت فعال کودکان و والدینشان شکل گرفت. این پروژه از طریق کارگاه‌هایی با حضور بیش از ۷۰ نفر شامل کودکان خردسال، مادران و اعضای جامعه محلی به اجرا درآمد. فضای طراحی‌شده برای کودکان زیر سه سال در نظر گرفته شده بود و تلاش داشت تا شهری امن و مناسب بازی برای کودکان خردسال فراهم کند.

ویژگی‌هایی همچون فواره آب، سطوح شیبدار بازی، باغچه‌های آموزشی و درخت مرکزی از جمله عناصر طراحی بودند که به‌طور مستقیم از خواسته‌های کودکان (همچون تاب، سرسره، بادکنک، ستاره و آب) الهام گرفته شد. طراحی و اجرای این میدان، نمونه‌ای از طراحی «شهر کودک‌محور» است که به نفع تمامی گروه‌های سنی عمل می‌کند.

مهدکودک بنگ نونگ ساینگ؛ تایلند

پروژه مهدکودک بنگ نونگ ساینگ در یک روستای آسیایی در شرق تایلند، در میان مزارع برنج، با بهره‌گیری از رویکردی مشارکتی طراحی و اجرا شد. در گام نخست، نیازهای آموزشی و اجتماعی کودکان و والدین تحلیل شد، سپس از طریق حضور میدانی معماران، مربیان بین‌المللی و کودکان محلی، فضایی آموزشی طراحی شد که پاسخگوی نیازهای بومی باشد و در عین حال ساختار یادگیری مشارکتی را تقویت کند.

فرایند طراحی و ساخت این پروژه در قالب برنامه «طراحی و ساخت برای جامعه» انجام شده است که هدف آن ایجاد فضاهای عمومی برای جوامع روستایی کم‌برخوردار با مشارکت فعال اعضای جامعه است. سکونت موقت تیم طراحی در محل، موجب ایجاد تعامل نزدیک و انسانی میان نسل‌ها و گروه‌های مختلف فرهنگی و اجتماعی شد. این فرایند مشارکتی، به‌مراتب ارزشمندتر از محصول نهایی بود و به ساخت محیطی منحصربه‌فرد و انسانی انجامید که بازتاب‌دهنده فرهنگ محلی و نیازهای واقعی کاربران بود. مهدکودک با استفاده از سیستم ساخت ماژولار طراحی شد تا امکان توسعه تدریجی آن در طول زمان فراهم باشد.

بازسازی مدرسه پایدار؛ برزیل

در این پروژه، یک ساختمان مدرسه متعلق به دهه ۱۹۵۰ با مشارکت کامل دانش‌آموزان، خانواده‌ها و کارکنان مدرسه بازطراحی و بازسازی شد. فرایند طراحی با یک پرسش ساده آغاز شد: «اگر شما معمار این مدرسه بودید، چه می‌ساختید؟» پاسخ‌های دریافتی از اعضای جامعه منجر به شکل‌گیری سه اصل راهبردی کاهش حداکثری تأثیرات زیست‌محیطی، یادگیری تجربی و اجرای سریع و اقتصادی شد.

این پروژه، نمونه‌ای بارز از معماری اجتماعی است که در آن صدای همه گروه‌ها شنیده شد و از منابع محلی برای ساخت‌وساز استفاده شد. معماران، پیمانکاران، مسئولان آموزشی و کودکان، همه در روند تصمیم‌گیری مشارکت داشتند.

مرکز توان‌بخشی کودکان دارای نیازهای ویژه؛ پاکستان

مرکز توان‌بخشی کودکان دارای نیازهای ویژه در پاسخ به نیازهای کودکان دارای معلولیت جسمی و ذهنی در شهر کراچی پاکستان طراحی شد. فرایند طراحی با گفت‌وگو و تعامل با خانواده‌ها، جامعه محلی و خود کودکان آغاز شد و در ادامه، از طریق کارگاه‌های نقاشی، تصاویر کودکان بر دیوارهای مجموعه نقش بست و به طراحی فضا حال‌وهوایی امیدوارکننده بخشید.

طراحی نهایی شامل فضاهایی با سطوح مختلف، دیوارهای کوتاه، راهروهای بافت‌دار و امکان حرکت ایمن و آزاد برای کودکان بود و تمام این جزئیات با هدف تسهیل حرکت، کاوش و تعامل والدین و کودکان در فضا در نظر گرفته شد. نتیجه این فرایند مشارکتی، ایجاد محیطی دلگرم‌کننده، زیبا و عملی بود که امید، استقلال و بازی را به کودکان بازمی‌گرداند.

کد خبر 893757