تغییر سیاست در نظارت بر گالری‌ها؛ تحولات در «تجسمی فجر» در راه است
مدیرکل تجسمی با اشاره به تغییر در جشنواره تجسمی فجر بیان کرد که در ساختار جدید، تمرکز روی اجرا و فرآیند خلق اثر در زمان جشنواره است که این شیوه مخاطب را با جریان زنده خلق هنر مواجه می‌کند.
خبرگزاری مهر -گروه هنر-آزاده فضلی؛ پس از گذشت بیش از ۲ ماه از انتصاب آیدین مهدی زاده به مدیرکلی مرکز هنرهای تجسمی، به بهانه ارائه گزارشی از عملکرد وی گفتگویی صریح با او داشتیم که مهدی زاده در این گفتگو از پشت‌صحنه تصمیم‌ها، فعالیت‌های اجرایی، نظارت بر گالری‌ها، مسائل حقوقی هنرمندان، جشنواره تجسمی فجر و آئین نامه آن، مؤسسه توسعه هنرهای تجسمی معاصر و روند آماده‌سازی حضور ایران در بینال هنر ونیز سخن گفت.
بخش اول گفتگو با آیدین مهدی‌زاده مدیرکل هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ را که درباره چالش‌های پیش‌روی مرکز هنرهای تجسمی، نحوه تعامل اداره‌کل با مؤسسه توسعه هنرهای تجسمی معاصر و نحوه حضور ایران در شصت و یکمین بینال هنر ونیز بود، با عنوان «تغییر فرآیند حضور در ونیز؛ نقش مؤسسات در تصمیم‌گیری‌ها بازنگری می‌شود» خواندید. مدیرکل هنرهای تجسمی در بخش اول این گفتگو با بیان اینکه نقدها به عملکرد حضور در بینال ونیز وارد است، از بازتعریف حضور هنرهای تجسمی ایران در جهان خبر داد و درباره نقش مؤسسه توسعه هنرهای معاصر در تصمیم‌گیری‌ها گفت.
در بخش دوم این گفتگو درباره موضوعاتی چون نحوه نظارت بر گالری‌های هنری، تعامل با انجمن‌های هنری و وضعیت آئین‌نامه جشنواره‌های تجسمی فجر و جوانان بحث شد که در ادامه می‌خوانید.
* از آنجایی که در دوره‌های مختلف مدیریت بر هنرهای تجسمی در کشور شیوه‌های متفاوت از نظارت وجود داشته است که بعضاً نیز با همراهی گالری‌ها مواجه بوده است، نگاه کنونی اداره‌کل هنرهای تجسمی به مقوله نظارت بر گالری‌ها چیست؟ آیا در نظر دارید آئین‌نامه‌ای برای این منظور تدوین شود؟ مهم‌ترین چالش شما در حوزه نظارت بر گالری‌ها چیست؟
ما اساساً نگاه‌مان را از نظارتِ صرف به مشارکت و توانمندسازی تغییر داده‌ایم. گالری‌ها باید به چشم بخشی از اکوسیستم فرهنگی کشور دیده شوند، نه صرفاً فضاهای تجاری یا ویترین‌های هنری. معتقدیم اگر نظارت با شفافیت، گفتگو و اعتماد همراه شود، نتیجه‌اش توسعه خواهد بود، نه محدودیت.
یکی از مشکلات اساسی، نبود یک ساختار منسجم و تعریف‌شده است. تاکنون آئین‌نامه‌ای جامع و به‌روز که چارچوب وظایف، حقوق و مسئولیت‌های گالری‌ها را مشخص کند، وجود نداشته است. گالری‌ها در نقاط مختلف کشور با ضوابط متفاوتی فعالیت می‌کنند و این باعث شده نوعی آشفتگی و ناهماهنگی در برخوردها و حتی در رویکردهای حمایتی شکل بگیرد. در حال حاضر، تدوین یک آئین‌نامه جامع برای نظارت، مجوزدهی و تعامل با گالری‌ها در دستور کار قرار گرفته و به‌زودی نهایی خواهد شد.
* اداره‌کل چه مدلی برای بهبود نظارت گالری‌ها ارائه داده است؟
ما مدلی مبتنی بر شفاف‌سازی، سطح‌بندی و تفکیک مسئولیت‌ها را در پیش گرفته‌ایم. به‌زودی با کمک انجمن‌های صنفی، گالری‌ها در سطوح مختلف شناسایی و رتبه‌بندی خواهند شد. این سطح‌بندی بر اساس کیفیت نمایشگاه‌ها، نحوه تعامل با هنرمندان، تعهد به اصول اخلاق حرفه‌ای و گزارش‌دهی شفاف خواهد بود. قرار نیست همه گالری‌ها با یک ویژگی سنجیده شوند؛ هر کدام متناسب با سطح حرفه‌ای‌بودن‌شان، وظایف و اختیارات مشخصی خواهند داشت.
اداره‌کل هنرهای تجسمی در تلاش است نظارت بر گالری‌ها را از یک فرآیند صرفاً کنترلی به فرآیندی مشارکتی و مبتنی بر اعتماد تبدیل کند. در این الگو، گالری‌ها نه به‌عنوان یک نهاد صرفاً اقتصادی، بلکه به‌مثابه بازوی فرهنگی و بستری برای عدالت هنری و توسعه زیست‌بوم هنرهای تجسمی بازتعریف می‌شوند.
* آیا اقدامی برای ثبت اطلاعات گالری‌ها و نظام‌مند شدن آنها انجام شده است؟
بله، یکی از اقدامات مهم ما، ایجاد سامانه ملی اطلاعات گالری‌هاست. در این سامانه، اطلاعات هویتی، مدارک، سوابق فعالیت، نوع مجوز، وضعیت حقوقی و مشخصات مدیران هر گالری ثبت می‌شود. این کار به ما امکان می‌دهد تا علاوه بر رصد دقیق‌تر، در مواقع لزوم بتوانیم به هنرمندان، رسانه‌ها، نهادهای قضائی و انتظامی، پاسخ‌گو و با آنها شفاف باشیم. این شفافیت نه برای کنترل، بلکه برای حمایت حقوقی و تسهیل امور است.
اداره‌کل هنرهای تجسمی در تلاش است نظارت بر گالری‌ها را از یک فرآیند صرفاً کنترلی به فرآیندی مشارکتی و مبتنی بر اعتماد تبدیل کند. در این الگو، گالری‌ها نه به‌عنوان یک نهاد صرفاً اقتصادی، بلکه به‌مثابه بازوی فرهنگی و بستری برای عدالت هنری و توسعه زیست‌بوم هنرهای تجسمی بازتعریف می‌شوند
* اداره‌کل هنرهای تجسمی چگونه با تخلفات احتمالی گالری‌ها برخورد می‌کند؟
ما به‌جای برخوردهای هیجانی و قهری، گفتگو، هشدار، تذکر و در نهایت اقدامات حقوقی را در پیش گرفته‌ایم. در اغلب موارد، با یک گفتگوی صریح با گالری‌دار یا مدیر هنری، مسئله حل می‌شود. ولی در موارد معدودی که مثلاً حقوق یک هنرمند پایمال شده یا فروش آثار بدون قرارداد اتفاق افتاده، وارد فرآیند حقوقی شده‌ایم. البته در حال حاضر، معاونت حقوقی ما در این پرونده‌ها فعال است و برای بسیاری از آنها، جلسات میانجی‌گری و داوری برگزار شده است.
* هنرمندان و انجمن‌ها چطور می‌توانند در این نظارت مشارکت داشته باشند؟
ما اعتقاد داریم نظارت موفق، بدون مشارکت هنرمندان و انجمن‌های تخصصی ممکن نیست. در همین راستا، برنامه داریم تا انجمن‌های مربوط به هر حوزه مثل نقاشی، مجسمه‌سازی و خوشنویسی، در هیئت‌های مشورتی نظارت بر گالری‌ها حضور فعال داشته باشند. از سوی دیگر، به هنرمندان توصیه می‌کنیم پیش از همکاری با هر گالری، از ثبت و رسمیت آن در سامانه ما مطمئن شوند. این کار به آنها امنیت حقوقی خواهد داد.
در واقع، در نگاه اداره‌کل هنرهای تجسمی، گالری‌ها فقط یک فضای نمایش و فروش نیستند؛ آنها پل میان خلاقیت هنری و جامعه‌اند. این پل باید ایمن، شفاف و قابل اعتماد باشد. نظارت هوشمند، ساختارسازی دقیق و مشارکت فعال هنرمندان، می‌تواند گالری‌ها را به یکی از مؤثرترین نهادهای توسعه فرهنگ و هنر در ایران بدل کند.
در کل، اداره‌کل هنرهای تجسمی در دوره جدید مدیریتی، سیاست روشنی در قبال انجمن‌ها و مؤسسات فرهنگی هنری اتخاذ کرده است؛ سیاستی که بر پایه اعتماد، شفاف‌سازی، حمایت حقوقی و تقویت ظرفیت‌های مردمی بنا شده است. این تعامل دوسویه، می‌کوشد به‌جای تمرکزگرایی، به نقش‌آفرینی انجمن‌ها در ساختار توسعه هنر رسمیت ببخشد.
* تعامل اداره‌کل هنرهای تجسمی با انجمن‌های هنری در این دوره چگونه تعریف شده است؟
اساساً نگاه‌مان به انجمن‌ها و مؤسسات فرهنگی و هنری، نگاه حمایتی و ساختارساز است، نه تصدی‌گرایانه. هدف این نیست که اداره‌کل خودش وارد اجرا یا داوری شود. بلکه می‌خواهیم ظرفیت‌های مردمی و تخصصی را به رسمیت بشناسیم و آنها را تقویت کنیم. در واقع، سیاست ما این است که اداره‌کل صرفاً بستر فعالیت را فراهم کند و آنچه اجرا می‌شود، توسط خود بدنه تخصصی هنر باشد.
* تفاوت جایگاه انجمن‌ها با مؤسسات فرهنگی هنری در این ساختار چیست؟
تفاوت مهمی وجود دارد. انجمن‌ها در اصل یک جایگاه قانونی و مشورتی دارند. آنها نماینده صنف و جامعه تخصصی یک رشته هستند و طبق قانون، دولت موظف به همکاری با آنان است. مؤسسات فرهنگی، در مقابل بیشتر نقش اجرایی یا واسطه‌ای دارند. یعنی کارهایی را به نمایندگی از دولت انجام می‌دهند اما وجه سیاستگذاری و تصمیم‌سازی ندارند. برای مثال، انجمن خوشنویسان ایران نزدیک به ۴۰۰ شعبه در سراسر کشور دارد و از منظر ساختاری، واجد قدرت اقناع و تصمیم‌سازی در شورای سیاستگذاری یک رویداد تخصصی است. ولی مؤسسه توسعه هنرهای تجسمی معاصر که همکار اجرایی برخی پروژه‌هاست، تنها مجری توافقات و پروتکل‌هاست و امکان تصمیم‌گیری مستقل ندارد.
در گذشته برخی سوتفاهم‌ها یا مشکلات در تعامل با مؤسسات وجود داشت که بخشی از آن به ساختار برمی‌گشت، نه فقط عملکرد افراد. مثلاً گاهی تصمیمات کلی گرفته می‌شد اما در سطح اجرایی، منابع یا شفافیت لازم وجود نداشت. از سوی دیگر، باید توجه داشت که مؤسسات هم «مجری» هستند، نه «تصمیم‌گیر». ما امروز تلاش کرده‌ایم مرز اختیارات و وظایف روشن‌تر شود. شفاف‌سازی این نقش‌ها، کمک می‌کند مسئولیت‌پذیری هم بالاتر برود.
اداره‌کل هنرهای تجسمی در دوره جدید مدیریتی، سیاست روشنی در قبال انجمن‌ها و مؤسسات فرهنگی هنری اتخاذ کرده است؛ سیاستی که بر پایه اعتماد، شفاف‌سازی، حمایت حقوقی و تقویت ظرفیت‌های مردمی بنا شده است. این تعامل دوسویه، می‌کوشد به‌جای تمرکزگرایی، به نقش‌آفرینی انجمن‌ها در ساختار توسعه هنر رسمیت ببخشد
* اداره‌کل هنرهای تجسمی چه مدلی از تعامل را در پیش گرفته است؟
مدلی که در حال اجراست مبتنی بر مشارکت، شفاف‌سازی و تسهیل‌گری است. ما با انجمن‌ها جلسه می‌گذاریم، شنونده دغدغه‌های آنها هستیم، پرونده‌های حقوقی‌شان را پیگیری می‌کنیم و از آنها در فرآیند سیاستگذاری بهره می‌گیریم. در عین حال، سعی کرده‌ایم مداخله‌ای در امور اجرایی نکنیم مگر در مواردی که ضرورت نظارتی وجود دارد.
* چالش‌های اصلی در مسیر تعامل با انجمن‌های هنری چیست؟
مهم‌ترین چالش، مسائل حقوقی و ثبتی انجمن‌هاست. بسیاری از انجمن‌ها سال‌ها با مجوز فعالیت کرده‌اند، ولی هنوز ثبت حقوقی کامل ندارند. این مسئله مانع تعامل شفاف و قانونی با آنهامی‌شود. البته الان در حال رایزنی برای حل این مسئله هستیم و برخی از انجمن‌ها در حال طی مراحل ثبت رسمی هستند. دومین چالش، انتظار بالای انجمن‌ها برای بودجه و حمایت‌های مادی است که با توجه به محدودیت منابع دولتی، نیاز به گفتگوی صادقانه و شفاف دارد.
* در این جریان، هنرمندان چطور می‌توانند بیشتر به اداره‌کل اعتماد کنند؟
ما تلاش کرده‌ایم اداره‌کل را به‌عنوان «خانه انجمن‌های هنری» معرفی کنیم، یعنی فضایی امن، مشورتی و تخصصی برای پیگیری مسائل. در همین راستا، معاونت حقوقی ما نیز فعال شده و به‌صورت مستقیم در رسیدگی به مشکلات و دفاع از حقوق هنرمندان ورود کرده است. این مسیر البته نیاز به اعتمادسازی دوطرفه دارد. ما مسئول شفاف‌سازی، پاسخ‌گویی و پیگیری هستیم؛ انجمن‌ها نیز باید در قبال اعضایشان مسئولیت‌پذیر و دقیق باشند.
تعامل با انجمن‌ها و مؤسسات فرهنگی، فقط همکاری اداری نیست؛ یک پروژه ملی برای مشارکت هنرمندان در سیاستگذاری فرهنگی کشور است. اداره‌کل هنرهای تجسمی در تلاش است با تقویت ساختارهای قانونی، حمایت‌های حقوقی و تسهیل‌گری هوشمندانه، این مسیر را به نقطه‌ای برساند که هنرمند ایرانی، خودش مسیر پیشرفت را طراحی کند و اداره‌کل تنها پشتیبان و تسهیل‌گر آن باشد.
* آقای مهدی زاده با توجه به اینکه چندین دوره جشنواره هنرهای تجسمی فجر با تغییراتی مواجه شده است؛ دوره قبلی به شکل کیوریتوری و غیررقابتی برگزار شد هرچند که دوره قبل‌تر قرار بود آئین‌نامه جشنواره فجر تدوین و ابلاغ شود، در دوره جدید، این آئین‌نامه چه وضعیتی دارد و چه تغییراتی در آن دیده شده است؟ آیا ابلاغ آن ضمانت اجرایی خواهد داشت؟
در واقع اتفاقی که افتاده، این است که بازنگری آئین‌نامه جشنواره تجسمی فجر در دستور کار قرار گرفته و توسط دبیران ادوار گذشته، نسخه‌ای اولیه تدوین شده که اکنون در حال نهایی‌سازی آن هستیم. امیدواریم به‌زودی نسخه جدید را منتشر کنیم تا در اختیار قرار بگیرد و همه بدانند که چه تغییراتی در راه است. این آئین‌نامه، ضمانت اجرایی خواهد داشت؛ برخلاف دوره‌هایی که صرفاً به شوراها تفویض اختیار می‌شد و خیلی شفاف نبود.
* آیا این آئین‌نامه جدید، ساختار جشنواره را دگرگون خواهد کرد؟
قطعاً همین‌طور است. ما به‌دنبال ایجاد یک آئین‌نامه دائمی هستیم که در آن، دبیرخانه از بدنه کارشناسی ثابتی برخوردار باشد؛ حتی اگر هر سال دبیر جشنواره عوض شود. این پایداری در ساختار، باعث می‌شود تصمیمات منسجم‌تر و مؤثرتر اتخاذ شود. با اینکه دوستان پیشنهاد داشتند اجرای آئین‌نامه جدید به سال آینده موکول شود تا نظرات بیشتری دریافت شود، ما تأکید کردیم که حتی در فراخوان امسال هم نشانه‌هایی از این تحول دیده شود.
* پس با این روند، آیا ساختار رقابتی جشنواره هم قرار است دستخوش تغییر شود؟
در ساختار جدید، تمرکز روی اجرا و فرآیند خلق اثر در زمان جشنواره است نه فقط دریافت آثار از قبل تولید شده. چیزی شبیه به آنچه در فستیوال‌های موسیقی، که این شیوه باعث می‌شود مخاطب با جریان زنده خلق هنر مواجه شود.
ادامه دارد…
کد خبر 6549873 
آزاده فضلی
-
تغییر فرآیند حضور در ونیز؛ نقش مؤسسات در تصمیم‌گیری‌ها بازنگری می‌شود
-
برگزاری انتخاباتی ابهام‌برانگیز در انجمن خوشنویسان/ آغاز در آدینه
-
تبلیغ یک نمایشگاه با تصویر غیراخلاقی!/ گالری متخلف تذکر می‌گیرد
-
نظارت قبل از اجرا در گالری‌ها نداریم/ ۵۱۲ اثر نامعلوم در موزه
-
عراقچی: میدان، دیپلماسی و رسانه در کنار یکدیگر هستند
-
۴ حفار غیرمجاز در سوادکوه دستگیر شدند
-
ادارات خوزستان برای سه شنبه و چهارشنبه تعطیل شدند
-
وزیر کشور:تردد در مرزهای اربعینی بدون مشکل به صورت روان جریان دارد
-
وضعیت هوای اصفهان در ۳ ایستگاه قرمز شد
-
جراحی نجات بخش پارگی روده دوقلوهای نارس در بیمارستان کودکان بندرعباس
-
هشدار مرزبانی فراجا به زائران اربعین؛ عبور با کارت ملی ممنوع
-
اربعین حسینی جریان فرهنگی و تربیتی تحول آفرین است
-
روایت کولیوند از حماسه‌سازی کادر درمان در حملات موشکی
-
تاکید آیت الله مکارم بر حفظ سنت‌های حوزه همزمان با توجه به شرایط جدید
-
ایران به دستاورد مهمی در سلول‌درمانی رسید؛ درمان ۳ سرطان با ویروس!
-
هاشمی رفسنجانی: امروز موشک‌ها تعیین‌کننده هستند
-
تصاویر اسیر گرسنه صهیونیست در غزه چگونه نتانیاهو را رسوا کرد؟
-
انتخاب هاشمیان بی‌نهایت خوشحالم کرد؛ خریدهای پرسپولیس بهتر از قبل است
-
هشدار تداوم گرمای شدید تا ۵ روز آینده؛ رگبار باران در ۳ استان کشور
-
میدان «آرش» ذخیره‌ای استراتژیک برای کشور؛ ارتقای تولید و صادرات انرژی
-
وزیر کشور وارد استان ایلام شد
-
تکاپوی مقامات امنیتی سابق صهیونیست علیه نتانیاهو
-
قطب عناب ایران گرفتار خام‌فروشی؛ کشاورزان امیدوار به رونق بازار
-
«خدمات متقابل ایران و افغانستان» را بنویسیم؛ رجایی در مسیر ایران بزرگ
-
روزنامه‌های صبح دوشنبه ۱۳ مرداد ۱۴۰۴
-
روزنامه‌های صبح یکشنبه ۱۲ مرداد ۱۴۰۴