زباله‌های الکترونیکی حاوی مواد سمی و فلزات سنگین خطرناکی همچون سرب، جیوه و کادمیوم هستند که دفع نادرست آن‌ها موجب آلودگی خاک، آب و هوا می‌شود؛ این آلودگی‌ها به اکوسیستم‌ها و سلامت انسان‌ها آسیب جدی وارد می‌کند و افزایش بیماری‌های تنفسی و سرطان‌ها را به‌دنبال دارد.

به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، زباله‌های الکترونیکی یا الکتریکی، یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های زیست‌محیطی جهان در سال‌های اخیر است. هر سال حدود ۶۲ میلیون تن زباله الکترونیکی در جهان تولید می‌شود و پیش‌بینی می‌شود این رقم تا سال ۲۰۳۰ به ۸۲ میلیون تن افزایش پیدا کند. به‌طور متوسط، هر فرد روی زمین سالانه حدود ۸ کیلوگرم زباله الکترونیکی تولید می‌کند، اما این مقدار در مناطق مختلف جهان بسیار متفاوت است؛ برای مثال در اروپا هر نفر به‌طور متوسط حدود ۱۷ کیلوگرم زباله الکترونیکی تولید می‌کند که بالاترین میزان در جهان محسوب می‌شود، در حالی که این مقدار در آفریقا حدود ۲.۵ کیلوگرم است.

یکی از نکات مهم در این زمینه، میزان بازیافت زباله‌های الکترونیکی است. اروپا با نرخ بازیافت حدود ۴۳ درصد پیشتاز است، اما در کل جهان تنها کمتر از ۲۰ درصد از زباله‌های الکترونیکی به‌طور رسمی جمع‌آوری و بازیافت می‌شوند. در مناطقی همچون آسیا و آفریقا، نرخ بازیافت به‌ترتیب حدود ۱۲ و یک درصد است که نشان‌دهنده فاصله زیاد این مناطق با استانداردهای جهانی است. بخش زیادی از زباله‌های الکترونیکی در کشورهای توسعه‌یافته به کشورهای در حال توسعه ارسال می‌شود، جایی که امکانات لازم برای بازیافت ایمن و بهداشتی وجود ندارد و انسان‌ها در معرض مواد سمی و خطرناک قرار می‌گیرند.

خطرات زیست‌محیطی زباله‌های الکترونیکی ناشی از مواد سمی و خطرناکی همچون سرب، جیوه، کادمیوم و ترکیباتذقابل اشتعال حاوی برم است که در آن‌ها وجود دارد. دفع نامناسب این زباله‌ها سبب آزادسازی این مواد در خاک، آب و هوا می‌شود که صدمات جبران‌ناپذیری به طبیعت و سلامت انسان‌ها وارد می‌کند. برای مثال آلودگی آب‌های زیرزمینی و خاک از طریق نشت این مواد سمی می‌تواند به تخریب اکوسیستم‌ها و مسمومیت منابع آب آشامیدنی منجر شود و سوزاندن این زباله‌ها در فضای باز موجب انتشار گازهای سمی و آلودگی هوا می‌شود که بر تغییرات اقلیمی نیز تأثیر منفی می‌گذارد.

علاوه‌بر خطرات محیطی، زباله‌های الکترونیکی حاوی مواد گران‌بهایی همچون طلا، نقره، مس و پلاتین هستند که در صورت نبود بازیافت درست به‌شدت هدر می‌روند و موجب افزایش استخراج و تخریب منابع طبیعی می‌شوند. با بازیافت بهینه حتی می‌توان مقادیری قابل‌توجه از این مواد را بازیابی کرد، از این رو، توسعه فناوری‌ها و زیرساخت‌های بازیافت از نظر اقتصادی و محیطی هر دو اهمیت زیادی دارد.

به این ترتیب برای جلوگیری از یک فاجعه بزرگ محیط زیستی، علاوه‌بر افزایش نرخ بازیافت زباله‌های الکترونیکی، به قوانین سختگیرانه‌تر، فرهنگ‌سازی عمومی درباره ضرورت بازیافت و حمایت‌های بین‌المللی برای کشورهای در حال توسعه در مدیریت این پسماندها نیاز است.

نگرانی رو به افزایش سازمان‌های جهانی همچون سازمان ملل متحد درباره بحران زباله‌های الکترونیکی، حکایت از ضرورت اقدام سریع و هماهنگ دارد تا این معضل جهانی به‌طور اصولی مدیریت شود، به‌ویژه که جدیدترین آمار و داده‌های منتشرشده در سال ۲۰۲۵ از سازمان ملل متحد، نظارت بر زباله‌های الکترونیکی ( E-Waste Monitor) و گزارش‌های پژوهشی معتبر تصویر واضحی از وضعیت بحرانی فعلی و آینده این معضل جهانی نشان می‌دهد.

طبق گزارش‌ها هرچند اروپایی‌ها بیشترین میزان زباله الکترونیکی را تولید و بازیافت می‌کنند، باز هم بخش زیادی از این زباله‌ها به‌دلیل ضعف زیرساخت‌ها و جمع‌آوری ناکافی، به شکل نامناسب دفع می‌شوند. آسیا و آفریقا با نرخ‌های پایین بازیافت به‌طور ویژه نیازمند توجه و سرمایه‌گذاری در زمینه مدیریت این پسماندها هستند تا آسیب‌های زیست‌محیطی و انسانی کاهش پیدا کند و منابع ارزشمند موجود در زباله‌ها به‌طور بهینه بازگردانی شود.

زباله‌های الکترونیکی علاوه‌بر تهدیدهای زیست‌محیطی و بهداشتی، می‌تواند فرصتی اقتصادی برای توسعه بازار بازیافت و استفاده مجدد از مواد ارزشمند پنهان در آن‌ها نیز باشد، به شرط آنکه سیاست‌ها و فناوری‌های مناسب به کار گرفته شوند. بنابراین مدیریت بهینه زباله‌های الکترونیکی یکی از چالش‌های مهم جهانی است که نیازمند همکاری همه‌جانبه دولت‌ها، نهادهای بین‌المللی، صنایع و شهروندان است تا سلامت محیط زیست و منابع طبیعی برای نسل‌های آینده حفظ شود.

کد خبر 917281