بندر چابهار به‌عنوان نقطه تلاقی کریدورهای بین‌المللی شمال–جنوب و چین–پاکستان، در آستانه جهش بزرگ ترانزیتی قرار دارد؛ تکمیل راه‌آهن چابهار–زاهدان می‌تواند این بندر را به محور راهبردی تجارت منطقه‌ای ایران بدل کند.

به گزارش خبرگزاری ایمنا، در آستانه تکمیل اتصال ریلی مهم، محور راه‌آهن چابهار‑زاهدان، بنگاه‌های حمل-و نقل کشور، چشم به راه فعال‌تر شدن بیش از پیش بندر شهید بهشتی چابهار و اتصال آن به جریان بین‌المللی ترانزیت دارند. به گزارش رسمی، با اجرای این پروژه، مسیر دریایی–ریلی شمال-جنوب که ایران را از آب‌های آزاد تا دریای خزر متصل می‌کند، وارد «فاز جدید» خواهد شد.

در این بین، گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران نیز آمادگی کامل خود را برای سرمایه‌گذاری در بندر چابهار به‌منظور افزایش ظرفیت ترانزیت کالا اعلام کرده‌است. مدیرعامل این شرکت با اشاره به رشد چشمگیر تخلیه و بارگیری در این بندر، تأکید کرده که خروج سرمایه‌گذاران خارجی لطمه‌ای به روند توسعه «نخواهد زد».
این تحرکات در حالی است که افزایش سه‎‌برابری تجارت کالا از مسیر چابهار در نیمه نخست سال جاری ثبت شده و نشان می‌دهد ایران با وجود فشارهای تحریمی، در تلاش است تا جایگاه خود را به‌عنوان هاب ترانزیتی جنوب-شرق منطقه تثبیت کند.

چابهار، نقطه تلاقی جاده ابریشم چین و کریدور شمال – جنوب ایران

مهدی کریمی، کارشناس حمل ونقل و ترانزیت در گفت و گو با خبرنگارایمنا اظهار کرد: بندر چابهار می‌تواند نقطه تقاطع دو جریان بزرگ ترانزیتی اوراسیا باشد، کریدور بین‌المللی شمال–جنوب (INSTC) و کریدور اقتصادی چین-پاکستان (CPEC). اما تحقق این چشم‌انداز وابسته به سرعت تکمیل زیرساخت‌ها، هماهنگی نهادی و جذب سرمایه است؛ وگرنه فرصت‌ها به رقبای منطقه‌ای خواهند رفت.

وی افزود: چابهار به‌واسطه دسترسی اقیانوسی و نزدیکی نسبی به شبه‌قاره هند، از منظر ژئواکونومیک موقعیتی استراتژیک برای ایران فراهم می‌آورد، اما پرسش عملی این است که آیا این بندر می‌تواند واقعاً نقش سازنده در پیشبرد INSTC و مکمل CPEC را ایفا کند؟

کارشناس حمل ونقل و ترانزیت تصریح کرد: از منظر ظرفیت شبکه، INSTC خود یک کریدور ۷۲۰۰ کیلومتری چندوجهی است که ایران را در میانه اتصال هند به روسیه و اروپا قرار می‌دهد؛ طرحی که اگر عملیاتی شود می‌تواند تا ۴۰ درصد زمان و تا حدود ۳۰ درصد هزینه‌های حمل را کاهش دهد.

کریمی ادامه داد: مقیاس و شرایط چابهار با آنچه لازم است فاصله دارد. آمارهای مختلف نشانگر حجم کالاهای جابه‌جاشده در چابهار متفاوت است و طی یک سال گذشته حدود ۱.۹ میلیون تن در سال و ۶۰ هزار کانتینر از طریق بندر چابهار جابه‌جا شده‌اند.

وی بیان کرد: درعین حال ظرفیت بندر برای پذیرش کانتینر در برنامه‌هایی برای افزایش از حدود ۱۰۰ هزار TEU فعلی به ۵۰۰ هزار TEU اعلام شده است، اما تحقق این رشد نیازمند ریل‌سازی (راه‌آهن چابهار-سرخس) و توسعه پس‌کرانه است.

کارشناس حمل ونقل و ترانزیت افزود: پیوند چابهار با محور ریلی چابهار–زاهدان نقطه کلیدی است، تکمیل این خط (حدود ۶۳۴ کیلومتر) چابهار را به شبکه سراسری ریلی متصل و شاخه شرقی کریدور شمال-جنوب را از نظر عملیاتی تقویت می‌کند؛ گزارش‌های رسمی و رسانه‌ای حاکی از پیشرفت قابل توجه پروژه (۸۴ درصد) و هدف‌گذاری برای عملیاتی شدن تا پایان امسال یا بهار سال آینده است.

کریمی عنوان کرد: در همین حال،CPEC (طرح راهبردی چین–پاکستان) مسیر جداگانه ولی مکملی فراهم می‌آورد و نشان از تبدیل‌شدن منطقه به شبکه‌های متعدد دارد. اگرچه CPEC تمرکز بر بنادر گوادر و کراچی دارد، چابهار می‌تواند به‌عنوان مسیر جایگزین و همکار منطقه‌ای عمل کند، اما این مستلزم هماهنگی منطقه‌ای، تضمین مسیرهای زمینی امن، محرک‌های سرمایه‌گذاری خارجی و هم از مهمتر تعریف منافع برد-برد میان ذینفعان است.

وی ادامه داد: پتانسیل چابهار برای تحول اقتصادی ایران واقعی است، اما نه فقط با سرمایه‌گذاری فیزیکی؛ اصلاحات نهادی، تسهیل رویه‌های گمرکی، یکپارچه‌سازی سامانه‌های ریلی و بندری و ایجاد مشوق‌های اپراتوری (از جمله مشارکت‌های عمومی-خصوصی) شرط لازم‌اند.

کارشناس حمل ونقل و ترانزیت تاکید کرد: تا وقتی حلقه‌های لجستیکی و ترانزیتی تکمیل نشوند، رقبا (آذربایجان، ترکیه، عراق و حتی افغانستان) سهم بازار را خواهند گرفت و فرصت درآمدزایی و اشتغال ناشی از ترانزیت از سفره مردم ایران دور خواهد ماند.

به گزارش ایمنا، چابهار امروز نه‌فقط یک بندر جنوبی، بلکه نقطه تلاقی راهبردی میان شرق و شمال ایران و پیونددهنده کریدورهای بزرگ جهانی است. این بندر می‌تواند در صورت تکمیل زیرساخت‌های ریلی و لجستیکی خود، نقش کلیدی در اتصال شبکه‌های تجاری بین‌المللی ایفا کند و ایران را به هاب ترانزیتی باثبات در جنوب‌شرق آسیا و منطقه اوراسیا تبدیل سازد.

با وجود فشارهای خارجی و چالش‌های سرمایه‌گذاری، روند توسعه بندر و راه‌آهن چابهار–زاهدان نشان از عزم ملی برای بهره‌گیری از موقعیت ژئواکونومیک کشور دارد؛ موقعیتی که می‌تواند در آینده نه‌چندان دور مسیر جایگزین و مکملی برای کریدورهای چین، پاکستان و روسیه فراهم آورد.

بنابراین، تحقق کامل ظرفیت‌های چابهار مستلزم نگاه جامع به ابعاد اقتصادی، سیاسی و نهادی است؛ چراکه تنها با ایجاد هماهنگی میان دولت، بخش خصوصی و شرکای منطقه‌ای می‌توان این فرصت تاریخی را به موتور محرک توسعه پایدار، اشتغال‌زایی و افزایش نفوذ اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در منطقه بدل کرد.

کد خبر 916773