در قسمت هشتم از سریال «مهمان‌کشی»، شاهد نبرد تن به تن زندانیان خوارج در زندان عبیدالله بن زیاد هستیم که در پایان هر نبرد، فردی که زنده می‌ماند آزاد می‌شود، به شرط این که حریف خود را بکشد. این شیوۀ نبرد گلادیاتوری، در تاریخ طبری به عنوان یکی از ابداعات عبیدالله در اسلام ذکر شده است.

به گزارش خبرگزاری ایمنا، سریال‌های تاریخی در کنار لزوم اهمیت دادن به دراماتیزه کردن وقایع، ناگزیر از تقید به اتفاقات واقعی و ثبت و تأیید شده توسط مورخان هستند. در واقع جدا از مخاطبان عام که وجوه دراماتیک و مسائلی نظیر انتخاب بازیگران و … برایشان مهم‌تر است، بخشی از بینندگان چنین آثاری را تاریخ پژوهان و محققان تشکیل می‌دهند. کسانی که حساسیت و دغدغه بالایی روی انتقال درست و بدون قلب و تحریف تاریخ دارند و جنبه‌های دراماتیک را شاید در اولویت دوم قرار دهند. ضمن اینکه بی شک در دنیای فیلم و سریال، مخصوصاً در مواجهه با شخصیت‌های معروف، درام از هر منظری باید پایبندی منصفانه خود را به رویدادهای تاریخی حفظ کند و تخیل پروری و نوآوری‌ای هم اگر در پرداخت صورت می‌گیرد، عامدانه یا ناشیانه از چارچوب واقعیت بیرون نزند. بویژه که چنین آثاری در کنار وظیفه سرگرم سازی، ابعاد فرهنگی، اعتقادی و سیاسی مهمی نیز دارند و گاه مبتنی بر هویت ملت‌ها هستند.

«مهمان کُشی» به کارگردانی احمد کاوری، نویسندگی محمد مهدی فیاضی کیا و تهیه کنندگی محمدکامبیز دارابی که پخش آن به مناسبت ایام محرم و صفر از هفته گذشته در شبکه یک آغاز شده، یکی از سریال‌های جدید تاریخی تلویزیون است که به زندگی حضرت مسلم بن عقیل می‌پردازد. این سریال در راستای روایت اصلی، نقبی هم به دیگر حوادث روز آن زمان و وقایع منتج به حادثه عاشورا می‌زند. سازندگان برای رعایت جزئیات تاریخی، هم از مشاوره‌های مذهبی و محتوایی چهره‌های شناخته شده‌ای همچون حجت الاسلام سید عباس موسوی مطلق و دکتر امیر محمدی بهره برده و هم رجوع به منابع تاریخی معتبر داشته‌اند.

آنچه در ادامه می‌آید، گذری بر چند و، چون شماری از وقایع تاریخی مطرح شده در قسمت‌های اخیر سریال «مهمان کُشی» با ارجاع به منابع موثق آنهاست.

غصب زمین امام حسین (ع)

در قسمت سوم به جلسۀ بنی‌امیه برای غصب زمین امام حسین (ع) در ذی‌المروه اشاره می‌شود. این روایت را ابن هشام، از قدیمی‌ترین سیره‌نویسان نبوی در قرن سوم هجری، در ذیل روایت حلف‌الفضول بازگو کرده. حلف‌الفضول پیمانی بود دوران جاهلیت که میان برخی از طایفه‌های قریش در مکه بسته شد تا با کمک جوانمردان، از جان و مال و ناموس ضعیفان دفاع شود. با تصمیم پیامبر، این پیمان پس از اسلام نیز حفظ شد و وقتی ولید بن عتبه، امیر مدینه به دستور عمویش معاویه زمین امام را غصب کرد، امام به این پیمان استناد کرد. در سریال «مهمان‌کشی»، انگیزۀ غصب زمین امام، به فشار سیاسی برای بیعت با یزید مرتبط شده است.

حقایقی درباره تعمیرات کاخ عبیدالله در بصره

در قسمت پنجم سریال «مهمان‌کشی» اشاراتی به تعمیرات کاخ عبیدالله ابن زیاد (با بازی حسام منظور) در بصره می‌شود. آنچه که برگرفته از کتاب الحیوان ادیب بزرگ قرن دوم و سوم هجری، جاحظ (باب ۲۴۰، مذاهب العرب فی تسمیه اولادهم) است و به نقش سه حیوان در تعمیرات قصر عبیدالله اشاره دارد که مردم آن نقش‌ها را به فال بد گرفتند. البته در سریال به نقش شیر و شغال و سگ اشاره شده است، اما در روایت جاحظ و راویان بعدی، نقش شیر و قوچ و سگ ذکر شده. با وجود این تغییرات کوچک، حتی جزئیات گذرایی مانند باور خرافی به نساختن اجاق و سفارش آن به کسی از بیرون خانه به عنوان فرار از شگونِ بد، از باورهای واقعی مردم در فرهنگ عامه می‌آید که در منابع پژوهشی مرتبط، مورد اشاره قرار گرفته و در قصر شیرویه، یا همان قلعۀ هزاردر، شخصیت عبیدالله به آن اشاره می‌کند.

یادآوری خاطرۀ قتل حجر بن عدی

در قسمت ششم سریال «مهمان‌کشی» شاهد یادآوری خاطرۀ قتل حجر بن عدی به دست معاویه هستیم؛ واقعه‌ای تاریخی که موجب یکی از بزرگ‌ترین انتقادات مسلمانان به معاویه شد، چرا که حجر بن عدی از صحابۀ درستکار پیامبر اسلام بود و به روایت طبری، تنها به این دلیل به شهادت رسید که نسبت به لعن امیرالمومنین علی علیه‌السلام از سوی زیاد حاکم عراق (و پدر عبیدالله بن زیاد) معترض بود. یکی از این انتقادات، چنان که در سریال اشاره می‌شود، از سوی عایشه همسر پیامبر انجام شد.

قول مسلم درباره ابن زبیر

در قسمت ششم سریال، برای نخستین بار با شخصیت عبدالله بن زبیر با بازی (احمد کاوری) روبه‌رو می‌شویم. در روایتی که مسلم بن عقیل (با بازی بهراد محمدی) از قول امیرالمومنین (ع) دربارۀ ابن زبیر می‌گوید، برگرفته از حکمت ۴۵۳ نهج‌البلاغه است که «مَا زَالَ آلزُّبَیْرُ رَجُلاً مِنَّا أَهْلَ آلْبَیْتِ حَتَّی نَشَأَ آبْنُهُ آلْمَشْؤُومُ عَبْدُآللّهِ.» زبیر همواره از خاندان ما بود تا اینکه پسر سومش عبدالله بزرگ شد.

روایت بالا رفتن بوزینه‌ها از منبر پیامبر
در هفتمین قسمت از سریال «مهمان‌کشی»، روایتی از زاهر بن عمرو را می‌شنویم که از دوستان صمیمی عمرو بن حمق بود؛ عمرو بن حمق از سرسپردگان به امیرالمومنین علیه‌السلام بود که بعداً از سوی معاویه تحت تعقیب قرار گرفت و کشته شد. روایتی که در این قسمت زاهر به مسلم می‌گوید، یعنی روایت بالا رفتن بوزینه‌ها از منبر پیامبر، در واقع تفسیر آیۀ ۶۰ از سورۀ بنی‌اسرائیل دربارۀ رؤیای پیامبر است که مفسرانی، چون فخر رازی و سیوطی برای آن روایتی تاریخی بازگو می‌کنند. در این روایت آمده پیامبر در خواب دید بنی‌امیه از منبر او بالا می‌روند و مانند بوزیگان بر آن جست و خیز می‌کنند. روایت دوم، یعنی «هلاک امت من به دست پسرکانی از قریش است» که اشاره به بنی‌امیه بوده است نیز در منابع حدیثی مانند صحیح مسلم و فتح الباری یاد شده است.

مقاومت مردم سیستان در برابر دستور سب امیرالمومنین

روایت مقاومت مردم سیستان در برابر دستور سب امیرالمومنین علی (ع) از روایت‌های مشهوری است که دو جغرافیدان شهیر جهان اسلام، یاقوت حموی در «معجم البلدان» (مدخل سجستان) و زکریا قزوینی در «آثار البلاد» (در باب اقلیم ثالث) به آن پرداخته‌اند. حموی می‌نویسد، «.. و چه شرفی بزرگ‌تر از امتناع مردم سیستان از لعن بر برادر رسول خدا بر منبرشان، در حالی که او را در منابر حرمین مکه و مدینه لعن می‌کردند». قزوینی می‌نویسد «؛ و اجل و اجزل خصال حمیده، آنکه آنها ابا و امتناع نمودند بر بنی‌امیه جهت سبّ و لعن کردنِ آن اشقیا، قدوۀ اصفیا، و قبلۀ اولیا، و وارث علم انبیا، ابن عم مصطفی، زوج فاطمۀ زهرا، مظهر عجایب و غرایب… علی ابن ابی‌طالب را بر روی منابر.» و همچنین گوید «و به آن‌جا منسوب است رستم، که در شجاعت و مردانگی درجۀ کمال داشت» که به این نکته نیز در قسمت هفتم سریال اشاره شد.

قسمت هشتم
در قسمت هشتم از سریال «مهمان‌کشی»، شاهد نبرد تن به تن زندانیان خوارج در زندان عبیدالله بن زیاد هستیم که در پایان هر نبرد، فردی که زنده می‌ماند آزاد می‌شود، به شرط اینکه حریف خود را بکشد. این شیوۀ نبرد گلادیاتوری، در تاریخ طبری به عنوان یکی از ابداعات عبیدالله در اسلام ذکر شده است.

کد خبر 891412