مدیریت شهری پاسخگو؛ تجربه جهانی انتشار علنی اسناد و داده‌های شهری
شفافیت در حکمرانی شهری از ارکان اصلی ایجاد اعتماد عمومی، تضمین پاسخگویی مسئولان و تقویت مشارکت شهروندان به‌شمار می‌رود. شهرهای پیشروی جهان با اجرای قوانین سختگیرانه، توسعه پلتفرم‌های داده باز و بهره‌گیری از فناوری‌های هوشمند، تلاش می‌کنند فرایند تصمیم‌گیری در مدیریت شهری را شفافتر سازند.
به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، رسیدن به شفافیت در مدیریت شهری برای ایجاد اعتماد عمومی، تضمین پاسخگویی، مبارزه با فساد و فعال کردن مشارکت مؤثر شهروندان امری ضروری است. شهرهای مختلف دنیا با استفاده از روش‌ها و ابزارهای متنوع، تلاش می‌کنند تا سطح باز بودن و قابل دسترس بودن اطلاعات و تعامل با ساکنان را افزایش دهند.
یکی از مهم‌ترین روش‌های شفافیت، ایجاد کانال‌های ارتباطی مؤثر میان مسئولان شهری و شهروندان است که امکان پرسشگری، ارائه بازخورد و پیگیری مسائل را فراهم می‌کند. سان‌فرانسیسکو به‌عنوان یکی از پیشروترین شهرهای جهان در زمینه شفافیت حکمرانی است که با اجرای «آئین‌نامه خورشید» تلاش می‌کند تمام فرایندهای دولتی را در معرض دید عموم قرار دهد. این شهر یک نماینده فعال دارد که مدافع این قانون است و نقش مهمی در نظارت بر عملکرد مسئولان شهری ایفا می‌کند. این نماینده با طرح سوالات دقیق در جلسات شورا و ارائه شکایات رسمی، موانع احتمالی برای دسترسی آزاد به اطلاعات را شناسایی و برطرف می‌سازد.
این فعالیت‌ها موجب افزایش میزان پاسخگویی مقامات و کاهش احتمال فساد در تصمیم‌گیری‌های شهری شده است. بر اساس گزارش‌های رسمی شهرداری، اجرای این آئین‌نامه موجب افزایش چشمگیر در درخواست‌های عمومی برای دسترسی به اطلاعات و همچنین بهبود کیفیت تصمیم‌گیری‌های مدیریت شهری شده است.
تجربه آمستردام در حکمرانی دیجیتال انسانی‌محور
آمستردام در زمینه شفافیت در حکمرانی شهری عملکرد قابل‌توجهی داشته است که عمدتاً از طریق ابتکار «شهر هوشمند آمستردام» که حدود سال‌های ۲۰۰۸-۲۰۰۹ آغاز شد، به دست آمده است. این برنامه یک پلتفرم همکاری بین دولت، کسب‌وکارها، دانشگاه‌ها، مؤسسات تحقیقاتی و شهروندان است که ارتباط باز و نوآوری مشترک برای تحقق چالش‌های شهری را تسهیل می‌کند. یکی از محورهای اصلی شفافیت در این برنامه، پروژه داده‌های شهری است که مجموعه‌ای گسترده از داده‌ها شامل داده‌های توپوگرافی، مالکیت زمین، سلامت و ترافیک را از بیش از سی بخش مختلف شهرداری جمع‌آوری کرده و در قالب یک پایگاه داده تا حد زیادی به‌صورت باز و در دسترس عموم قرار داده است.
وب‌سایت «شهر هوشمند آمستردام» به‌عنوان یک مرکز برای اشتراک‌گذاری ایده‌ها و پروژه‌های مرتبط با شهر هوشمند برای نزدیک به چهار هزار عضو فعال عمل می‌کند که حدود ۲۴۰ طرح را هماهنگ می‌کنند. این پلتفرم مشارکت شهروندان را از طریق فراهم کردن امکان حضور فعال آنها در فرایند نوآوری تقویت می‌کند و دغدغه‌ها و بازخوردهای مردم نقش مهمی در توسعه شهری ایفا می‌کند. این رویکرد فراگیر در حکمرانی، مسئولیت‌پذیری و اعتماد عمومی را افزایش می‌دهد.
علاوه بر این، آمستردام در زمینه شفافیت در استفاده از هوش مصنوعی پیشگام است و با ابزارهایی مانند «ثبت الگوریتم آمستردام» به‌طور علنی و مستند کاربرد الگوریتم‌ها در خدمات عمومی را معرفی می‌کند تا عدالت، رفع تبعیض و نظارت دموکراتیک تضمین شود. این شهر همچنین روی خودکفایی دیجیتال تمرکز دارد و زیرساخت‌های دیجیتال مسئولانه‌ای می‌سازد که فناوری را ابزاری در خدمت شهروندان می‌داند نه وسیله‌ای برای کنترل آنها.
تجربه موفق بارسلونا در مدیریت داده و اعتماد عمومی
شهر بارسلونا در اسپانیا به‌عنوان یکی از پیشگامان جهانی در حوزه شهر هوشمند، نمونه‌ای برجسته از شفافیت و پاسخگویی در مدیریت پروژه‌های فناوری محور شهری است. این شهر از اوایل دهه ۲۰۱۰ با اجرای برنامه‌های متنوع هوشمندسازی، اقدام به انتشار علنی تمام اسناد مرتبط با پروژه‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات کرده است. این اسناد شامل برنامه‌های راهبردی، قراردادهای خرید تجهیزات، گزارش‌های پیشرفت پروژه‌ها و ارزیابی‌های تأثیرات حریم خصوصی می‌شود.
بر اساس گزارش‌های رسمی شهرداری بارسلونا، دسترسی عمومی به این اطلاعات از طریق پلتفرم‌های دیجیتال فراهم شده است که نه‌تنها شفافیت را افزایش می‌دهد، بلکه امکان مشارکت فعال شهروندان در نظارت بر پروژه‌ها و ارائه بازخورد را نیز فراهم می‌آورد. برای مثال، در پروژه‌هایی همچون شبکه حسگرهای هوشمند شهری و سیستم‌های مدیریت ترافیک هوشمند، گزارش‌های دقیق درباره نحوه جمع‌آوری داده‌ها، پردازش آنها و اقدامات حفاظتی در برابر نقض حریم خصوصی به‌صورت دوره‌ای منتشر می‌شود.
این شفافیت، اعتماد عمومی نسبت به پروژه‌های فناوری در بارسلونا را به میزان قابل‌توجهی افزایش داده است به‌طوری که بر اساس نظرسنجی‌های رسمی شهرداری در سال ۲۰۲۲، بیش از ۷۵ درصد شهروندان از نحوه مدیریت داده‌ها و اجرای پروژه‌های هوشمند رضایت داشته‌اند. انتشار علنی مستندات و گزارش‌ها موجب شده است نگرانی‌های مربوط به حریم خصوصی کاهش پیدا کند و شهر بارسلونا به‌عنوان الگویی موفق در سطح جهانی برای سایر شهرها معرفی شود که چگونه می‌توان فناوری‌های پیشرفته را با حفظ حقوق شهروندان و شفافیت کامل به کار گرفت. این رویکرد مستند در اسناد رسمی شهرداری و گزارش‌های بین‌المللی همچون گزارش‌های اتحادیه شهرهای هوشمند و سازمان‌های مرتبط با حریم خصوصی و فناوری تأیید شده است.
واشنگتن دی‌سی و پیشتازی در شفافیت شهری با پورتال داده‌های باز
دسترسی به داده‌های رسمی و قابل تحلیل در دنیای امروز، نقش مهمی در شفافیت دارد. نمونه شاخص این موضوع در واشنگتن دی‌سی است که وب‌سایتی به نام داده‌های باز دی‌سی(Open Data DC) راه‌اندازی کرده است. دولت محلی واشنگتن دی‌سی با راه‌اندازی این پلتفرم، گامی بزرگ در مسیر افزایش شفافیت و دسترسی آزاد به داده‌های شهری برداشته است. این پورتال، بیش از ۵۰۰ مجموعه داده رسمی در زمینه‌های مختلف همچون بودجه، حمل‌ونقل، سلامت، املاک و دولت محلی را به‌صورت رایگان در قالب‌های مختلف منتشر می‌کند.
بر اساس گزارش دفتر فناوری اطلاعات شهری واشنگتن دی‌سی، ۴۳.۲ درصد از مجموعه داده‌ها به‌عنوان «داده باز» طبقه‌بندی شده‌اند و حدود سه‌چهارم آنها به‌صورت واقعی در پورتال منتشر شده‌اند. این امر نشان‌دهنده تلاش جدی برای برداشتن موانع شفافیت و انتشار اطلاعات مهم است.
طبق آمار ماه ژوئن ۲۰۲۵، بعضی از پربازدیدترین مجموعه داده‌ها شامل اطلاعات جرم و جنایت سال ۲۰۲۴، ارزیابی املاک، حقوق کارکنان دولتی و موقعیت فروشگاه‌های مواد غذایی بوده است. برای مثال، صفحه مربوط به «جرم و جنایت در سال ۲۰۲۴» بیش از ۵۸۰ بازدید داشته و تعداد دانلودهای دسته‌ای از این داده نیز قابل‌توجه گزارش شده است. در مارس ۲۰۲۴ یک ابزار مبتنی‌بر هوش مصنوعی به نام قطب‌نمای دی‌سی (DC Compass) راه‌اندازی شد که روی دو هزار مجموعه داده، آموزش داده شد و برای کاربران، حتی بدون دانش تحلیل داده، امکان پرسش و پاسخ و ایجاد نقشه‌های تعاملی شهر را فراهم آورده است.
اطلاعات منتشرشده در وب‌سایت این شهر مورد استفاده بسیاری از محققان، شهروندان، رسانه‌ها و سازمان‌های غیردولتی قرار می‌گیرد و موجب شده است فرایند تصمیم‌گیری شهری مبتنی‌بر شواهد واقعی باشد. این شفافیت به افزایش مشارکت مردمی، بهبود اعتماد عمومی به عملکرد دولت محلی و ارتقای کیفیت سیاست‌گذاری شهری منجر شده است.
بسیاری از شهرها با به‌کارگیری فناوری‌های نوین همچون داشبوردهای آنلاین و نقشه‌های تعاملی، روند پیشرفت پروژه‌های شهری یا تخصیص بودجه‌ها را به نمایش می‌گذارند. برای مثال، شرکت ذن‌سیتی به‌عنوان یک پلتفرم پیشرفته فناوری، با همکاری گسترده با شهرداری‌های متعددی در سراسر جهان، نقش کلیدی در ارتقای شفافیت و پاسخگویی در فرایندهای برنامه‌ریزی شهری و تخصیص بودجه ایفا می‌کند. این پلتفرم با جمع‌آوری و تحلیل داده‌های متنوع از منابع مختلف، امکان ارائه اطلاعات دقیق و قابل فهم درباره نحوه تخصیص منابع مالی، پیشرفت پروژه‌های شهری و تصمیمات در سطح مدیریت شهری را به‌صورت شفاف و در زمان واقعی فراهم می‌آورد.
شهروندان یک شهر از طریق فناوری‌های تعاملی و داشبوردهای آنلاین ذن‌سیتی، قادر خواهند بود به‌راحتی جزئیات مربوط به سیاست‌ها و فعالیت‌های شهری را دنبال کنند که این امر موجب افزایش اعتماد عمومی و تقویت مشارکت مدنی می‌شود. این سیستم امکان بازخورد مستقیم و نقد سازنده را برای شهروندان فراهم کرده است و به این ترتیب، به بهبود کیفیت تصمیم‌گیری‌ها و ارتقای کارایی مدیریت شهری کمک می‌کند. به گزارش‌های رسمی شهرداری‌هایی همچون نیویورک و رم که از این پلتفرم بهره‌مند شده‌اند، استفاده از ذن‌سیتی منجر به کاهش شکایات مردمی و افزایش رضایت عمومی از خدمات شهری شده است.
قانون اورگان سالم؛ تضمین تعامل مؤثر دولت و جامعه مدنی در حوزه سلامت عمومی
تدوین و اجرای قوانین و اصلاحات ساختاری، زمینه‌ساز شفافیت پایدار در مدیریت شهری می‌شود. به‌عنوان نمونه، «قانون اورگان سالم» در ایالت اورگان آمریکا، یک چهارچوب قانونی جامع برای ارتقای سلامت عمومی و بهبود دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی است. این قانون فراتر از تضمین ارائه خدمات سلامت به شهروندان، به‌طور مشخص بر ایجاد شفافیت، پاسخگویی و اصلاحات ساختاری در نظام سلامت تأکید دارد.
یکی از اصول کلیدی این قانون، الزام دولت ایالتی اورگان به انتشار عمومی و شفاف اطلاعات مرتبط با سیاست‌های بهداشتی، بودجه‌های تخصیص‌یافته و نحوه مصرف منابع در بخش سلامت است. دولت موظف است گزارش‌های منظم و قابل دسترس برای عموم ارائه دهد که شامل جزئیات مالی، برنامه‌های بهبود کیفیت خدمات و عملکرد سازمان‌های ارائه‌دهنده خدمات درمانی می‌شود. این اقدام موجب می‌شود که شهروندان و نهادهای ناظر بتوانند با دسترسی به داده‌های دقیق، عملکرد دولت را در زمینه خدمات سلامت ارزیابی و نظارت کنند.
قانون اورگان سالم شامل بندهای اصلاحی ساختاری است که به بازسازی فرایندهای مدیریت و سیاست‌گذاری سلامت می‌پردازد. این اصلاحات شامل ایجاد سامانه‌های مدیریت داده‌های سلامت، استانداردسازی رویه‌ها و تضمین انطباق با قوانین حریم خصوصی اطلاعات بیماران است. از جمله دستاوردهای ملموس این قانون، افزایش بهره‌وری خدمات درمانی، کاهش هزینه‌های غیرضروری و بهبود کیفیت مراقبت‌های بهداشتی در سطح ایالت اورگان گزارش شده است.
مطالعات رسمی و گزارش‌های دولتی نشان می‌دهد که پس از اجرای این قانون، سطح رضایت شهروندان از خدمات سلامت به‌طور قابل‌توجهی افزایش و میزان شفافیت و پاسخگویی دولت در حوزه سلامت بهبود یافته است؛ به‌طوری که انتشار داده‌های مرتبط با سلامت به یکی از محورهای اصلی تعامل دولت با جامعه مدنی تبدیل شده است.
تقویت اعتماد و رضایت شهروندان با انتشار علنی اطلاعات مالی در پورتو آلگره
یکی از راه‌های عملیاتی شفافیت، مشارکت مستقیم مردم در تصمیم‌گیری‌های مهم است. شهر پورتو آلگره در برزیل، یکی از پیشگامان جهانی در زمینه بودجه‌بندی مشارکتی است. این فرایند به‌طور عملی امکان مشارکت مستقیم شهروندان در تصمیم‌گیری‌های مالی و تخصیص بودجه شهرداری را فراهم می‌کند. در این سیستم، هر سال هزاران شهروند پورتو آلگره در جلسات عمومی و کارگاه‌های محلی شرکت می‌کنند تا اولویت‌های خود را در زمینه بهبود زیرساخت‌ها، خدمات عمومی، توسعه فضاهای سبز، حمل‌ونقل و سایر نیازهای محلی اعلام کنند. بر اساس آمارهای رسمی شهرداری، در هر دوره بودجه‌بندی مشارکتی بیش از ۵۰ هزار نفر معادل ۱۰ درصد جمعیت شهر، به‌طور فعال در این فرایند مشارکت دارند. این میزان مشارکت، یک رکورد جهانی برای مدل‌های دموکراسی مستقیم در سطح شهری محسوب می‌شود.
نتایج اجرای این رویکرد نشان می‌دهد که بودجه‌بندی مشارکتی منجر به افزایش چشمگیر شفافیت در نحوه مصرف منابع مالی شده است. گزارش‌های رسمی از کاهش فساد مالی و سوءاستفاده در پروژه‌های شهری حکایت دارند، همچنین این برنامه موجب شده است بودجه شهرداری به سمت پروژه‌هایی هدایت شود که به‌طور مستقیم به بهبود کیفیت زندگی مردم و رفع نیازهای واقعی آنها می‌پردازد. مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که رضایت شهروندان از عملکرد شهرداری پس از اجرای بودجه‌بندی مشارکتی بیش از ۳۰ درصد افزایش پیدا کرده و مشارکت فعال آنها در اداره امور شهری، به‌طور قابل‌توجهی تقویت شده است. شهرهای پیشرو در اجرای پروژه‌های شهر هوشمند، تمام اطلاعات مربوط به برنامه‌ها، اسناد خرید و ارزیابی‌های تأثیرات حریم خصوصی را به‌صورت علنی منتشر می‌کنند.
کد خبر 892269
