با وزش بادهای شدید و خیزش گسترده ذرات خاک، آسمان اردبیل در روزهای گذشته رنگ خاک به خود گرفت، پدیده‌ای که نه‌تنها دید افقی را کاهش داد، بلکه نفس‌های شهروندان را نیز به شماره انداخت. کارشناسان محیط زیست هشدار می‌دهند که تداوم چنین شرایطی، زنگ خطری جدی برای سلامت عمومی و پایداری اکوسیستم منطقه است.

به گزارش خبرگزاری ایمنا از اردبیل، طی روزهای اخیر، پدیده گردوغبار بخش‌هایی از استان اردبیل را تحت تأثیر قرار داد، بر اساس اعلام اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان، منشأ این گرد و غبار اراضی کشاورزی خشک‌شده در جنوب دریاچه ارومیه بوده است.

گرد و غبار یکی از مخاطرات زیست‌محیطی محسوب می‌شود که می‌تواند پیامدهای جدی برای سلامت انسان، کشاورزی، حمل‌ونقل و زیرساخت‌های شهری داشته باشد.

مجید کوهی، مدیر کل هواشناسی استان اردبیل در این رابطه به خبرنگار ایمنا می‌گوید: پیرو صدور هشدار هواشناسی سطح زرد در خصوص وقوع تند باد و افزایش غلظت گردوخاک، بیشتر مناطق استان اردبیل روز دوشنبه، بیست‌ویکم مهر شاهد وزش باد نسبتاً شدید تا شدید همراه با افزایش غلظت گرد و خاک در مناطق مختلف از جمله نواحی مرکزی و جنوبی بوده است؛ به نحوی که بیشینه سرعت باد در لاهرود (ایستگاه سد سبلان) به بیش از ۹۰ کیلومتر بر ساعت و در نمین به حدود ۸۰ کیلومتر بر ساعت نیز رسید.

وی می‌افزاید: استان اردبیل به ویژه نواحی مرکزی با توجه به شرایط جغرافیایی و توپوگرافی محلی از مناطق بادخیز کشور بوده و طی سال‌های گذشته شاهد وقوع تند بادهایی با سرعت بیش از ۱۴۰ کیلومتر بر ساعت نیز بوده است، اما پدیده قابل توجه و نگران کننده در سال‌های اخیر نه وقوع تندباد، بلکه افزایش روزهای گرد و غبار است.

کوهی اضافه می‌کند: علت وقوع این پدیده را می‌توان در مجموعه‌ای از عوامل اقلیمی، محلی و فرامنطقه‌ای جست‌وجو کرد.

مدیرکل هواشناسی استان اردبیل ادامه می‌دهد: خشک بودن اراضی کشاورزی به علت کم بارشی، فقدان پوشش گیاهی کافی زمین‌های اطراف اردبیل (به علت برداشت محصول)، کاهش بارش و وقوع خشکسالی‌های مستمر که منجر به ضعیف شدن پوشش گیاهی منطقه شده و برخی فعالیت‌های عمرانی و بهره برداری غیراصولی از معادن از عوامل اصلی و زمینه‌ساز برخاستن ذرات گرد و خاک در سطح محلی است.

دریاچه ارومیه عاملی برای گردوغبار اردبیل

کوهی تصریح می‌کند: علاوه بر این، عوامل فرامنطقه‌ای از جمله تغییرات اقلیمی و به وجود آمدن کانون‌های گرد و غبار جدید از جمله دریاچه ارومیه در کنار کانون اصلی گرد و غبار خاورمیانه یعنی کشور عراق از عوامل فرامنطقه ای وقوع گرد و خاک در سطح استان هست.

مدیرکل هواشناسی استان اردبیل ضمن تأکید بر ضرورت همکاری تمام دستگاه‌های اجرایی مرتبط از جمله جهاد کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست و مدیریت بحران استان، تثبیت خاک و توسعه پوشش گیاهی در مناطق مستعد گرد و غبار و مدیریت بهینه عملیات خاک‌ورزی در فصول خشک و کم‌بارش را در کنترل این پدیده و کاهش منابع محلی مؤثر دانستند.

به گفته وی، در این راستا نیز سازمان هواشناسی بر اساس وظایف ذاتی خود به طور مرتب بولتن‌های آلودگی، خشکسالی و تحلیل وضعیت جوی و اقلیمی استان را منتشر و در مواقع ضروری هشدارهای هواشناسی را صادر می‌کند.

گذری بر طوفان گردوخاک بی‌سابقه اردبیل

همچنین در سال ۱۴۰۱ نیز اردبیل با گردوغبار بی‌سابقه‌ای روبه‌رو شد که منشأ داخلی داشت، یعنی ناشی از خشکی زمین‌های کشاورزی و کاهش پوشش گیاهی در مناطق اطراف. این نوع گرد و غبار معمولاً با وزش بادهای شدید محلی همراه می‌شود.

سعید ابراهیمی، کارشناس محیط زیست درباره این اتفاق به خبرنگار ایمنا می‌گوید: گردوغبار یک پدیده پیچیده و چندعاملی است که در سال‌های اخیر به‌دلیل تغییرات اقلیمی و فعالیت‌های انسانی شدت پیدا کرده است، در مورد اردبیل، چند عامل اصلی در شکل‌گیری این پدیده نقش داشته‌اند. نخست، خشکسالی‌های پیاپی و کاهش بارندگی در سال‌های اخیر باعث شده سطح پوشش گیاهی در مناطق اطراف کاهش پیدا کند، این موضوع موجب می‌شود خاک سطحی در برابر وزش باد آسیب‌پذیرتر شود و به‌راحتی در هوا معلق شود.

وی می‌افزاید: عامل دوم، مدیریت نادرست منابع آب و خاک است. برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی، خشک شدن تالاب‌ها و زمین‌های کشاورزی رهاشده، به‌ویژه در جنوب دریاچه ارومیه، بستر مناسبی برای خیزش گردوخاک فراهم کرده است.

این کارشناس محیط زیست ادامه می‌دهد: در نهایت، بادهای شدید محلی که در فصل پاییز در منطقه اردبیل رایج هستند، نقش مهمی در انتقال این ذرات معلق به مناطق شهری دارند، این بادها می‌توانند ذرات را از صدها کیلومتر دورتر به منطقه منتقل کنند.

وی اضافه می‌کند: برای مقابله با این پدیده، نیازمند برنامه‌ریزی جامع در حوزه احیای پوشش گیاهی، مدیریت منابع آب، و همکاری منطقه‌ای برای کنترل کانون‌های گردوغبار هستیم.

به گزارش ایمنا، پدیده گردوغبار در استان اردبیل طی سال‌های اخیر به‌عنوان یکی از چالش‌های زیست‌محیطی و بهداشتی مطرح بوده است، این پدیده عمدتاً ناشی از عوامل طبیعی همچون خشکسالی، کاهش پوشش گیاهی، و وزش بادهای شدید، و همچنین عوامل انسانی نظیر مدیریت نادرست منابع آب و خاک، تغییر کاربری اراضی، و تخریب اکوسیستم‌هاست. گرد و غبار نه‌تنها کیفیت هوا را کاهش می‌دهد، بلکه سلامت عمومی، کشاورزی، حمل‌ونقل و زیرساخت‌های شهری را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.

کد خبر 915591