کشور ایران در سال های اخیر با بحران های جدی خشکسالی و کم آبی روبه‌رو شده که بخش کشاورزی را به شدت متاثر کرده است. در این شرایط، استفاده از سامانه های نوین آبیاری با هدف افزایش بهره وری و صرفه جویی در مصرف منابع آبی به عنوان راه حلی راهبردی و ضروری مطرح شده است.

به گزارش خبرگزاری ایمنا، ایران در سال‌های اخیر با چالش‌های خشکسالی و کم آبی روبه‌رو شده است که بخش کشاورزی به عنوان بزرگترین مصرف کننده منابع آب را به شدت تحت تأثیر قرار داده است. این شرایط بحرانی نیازمند به‌کارگیری راهکارهای نوین و مؤثر در مدیریت منابع آبی و بهینه‌سازی مصرف آب در کشاورزی است. توسعه سامانه‌های نوین آبیاری که با هدف افزایش راندمان مصرف آب و حفظ منابع آبی انجام می‌شود، به عنوان راه حلی حیاتی و راهبردی برای مقابله با این بحران شناخته شده است.

بخش کشاورزی بیش از ۹۰ درصد از منابع آب تجدیدپذیر کشور را مصرف می‌کند. با کاهش بارش‌ها و افت سطح آب‌های زیرزمینی، روش‌های سنتی آبیاری مانند آبیاری غرقابی که هدررفت آب زیادی دارند، ناکارآمد شده‌اند و به بحران کم آبی دامن زده‌اند. ضرورت به‌کارگیری فناوری‌های نوین آبیاری که موجب صرفه‌جویی قابل توجه در مصرف آب و افزایش بهره‌وری می‌شوند، بیش از پیش احساس می‌شود.

سامانه‌های نوین آبیاری؛ تعاریف و انواع

سامانه‌های نوین آبیاری شامل مجموعه‌ای از فناوری‌ها و روش‌های آبیاری تحت فشار است که آب را به صورت کنترل شده و بهینه به ریشه گیاهان می‌رسانند. از جمله مهمترین این سامانه‌ها می‌توان به آبیاری قطرهای، آبیاری زیرسطحی، آبیاری سنترپیوت و آبیاری نواری اشاره کرد. این سیستم‌ها با کنترل توزیع آب، کاهش تلفات ناشی از تبخیر و نفوذ عمیق و صرفه‌جویی در مصرف آب، راندمان آبیاری را تا ۳۰ تا ۹۰ درصد افزایش می‌دهند.

مزایای استراتژیک سامانه‌های نوین آبیاری

-صرفه‌جویی در مصرف آب: کاهش هدررفت آب در مقایسه با روش‌های سنتی و استفاده بهینه‌تر از منابع محدود آب

-افزایش عملکرد محصولات کشاورزی: توزیع یکنواخت آب موجب رشد بهینه گیاهان و افزایش کمی و کیفی محصولات می‌شود

-کاهش فشار بر منابع آب زیرزمینی و حفظ محیط زیست

-کاهش هزینه‌های طولانی مدت مرتبط با کمبود آب و تأمین بهتر اشتغال و معیشت کشاورزان

بر اساس آمار رسمی، در سه دهه گذشته بیش از ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار از اراضی کشور به سامانه‌های نوین آبیاری تجهیز شده است و در برنامه هفتم توسعه، سالانه حدود ۳۵۰ هزار هکتار توسعه سامانه‌های نوین در دستور کار قرار دارد. علاوه بر این، استان‌هایی مانند فارس، خوزستان و چهارمحال و بختیاری پیشرو در اجرای این سامانه‌ها بوده‌اند. توسعه روش‌هایی همچون آبیاری قطرهای در باغات پسته و کشت‌های گلخانه‌ای، افزایش چشمگیری در راندمان آب و بهره‌وری کشاورزی ایجاد کرده است.

نمونه‌هایی از کاربرد سامانه‌های نوین آبیاری

-آبیاری قطرهای و زیرسطحی که آب را مستقیم به ناحیه ریشه منتقل کرده و تبخیر آب را به حداقل می‌رسانند

-سامانه‌های هوشمند مبتنی بر اینترنت اشیا (IoT) که با حسگرهای رطوبت خاک کشاورزان را در تصمیم‌گیری آبیاری یاری می‌کنند

-آبیاری سنترپیوت که به صورت مکانیزه و خودکار زمین‌های وسیع را آبیاری می‌کند و راندمان بالا دارد، هرچند نیازمند اصلاحاتی مانند بهبود نازل‌ها و کاهش تلفات بادبردگی است

دولت‌های مختلف در ایران با تخصیص اعتبارات قابل توجه به توسعه سامانه‌های نوین آبیاری، ارائه تسهیلات مالی و اجرا طرح‌های توسعه‌ای سعی در تسریع روند آبیاری نوین دارد. همچنین تدوین دستورالعمل‌های اجرایی، استانداردسازی فناوری و ارتقا همکاریهای بین بخشی از جمله راهکارهای مدیریتی مؤثر است. افزایش آگاهی عمومی و آموزش کشاورزان نیز بخشی از سیاست‌های حمایتی برای موفقیت این سامانه‌ها است.

به گزارش ایمنا، با در نظر گرفتن بحران‌های ناشی از خشکسالی و کم آبی، استفاده از سامانه‌های نوین آبیاری نه تنها یک انتخاب بلکه به یک ضرورت حیاتی برای حفظ منابع آب و توسعه پایدار بخش کشاورزی کشور تبدیل شده است. سرمایه‌گذاری مستمر، مدیریت بهینه، آموزش و حمایت‌های دولتی می‌تواند این فناوری‌ها را به عامل موفقیت در مقابله با بحران آب تبدیل کند و آینده‌ای روشن‌تر برای کشاورزی ایران رقم بزند.

کد خبر 892579