رقابت جهانی شهرها برای جذب استعدادها در دوران بی‌ثباتی
جذابیت شهری در دنیایی که با چشم‌انداز اقتصادی نامطمئن روبه‌رو است، به عملکرد محدود نمی‌شود، بلکه به دوست‌داشتنی بودن، زیست‌پذیری و مقرون‌به‌صرفه بودن بستگی دارد. شهرهایی همچون دبی نشان داده‌اند که با سرمایه‌گذاری هوشمندانه و رویکرد انسان‌محور، می‌توان در رقابت جهانی برای جذب استعدادها پیشتاز بود.
به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، شهرهای مدرن در عصر پساکرونا با چالش بزرگی روبه‌رو هستند: چگونه در میان بی‌ثباتی‌های اقتصادی، بحران‌های زیست‌محیطی و تحولات ژئوپلیتیکی، همچنان برای سرمایه‌گذاران و نیروهای متخصص جذاب باقی بمانند؟ گزارش ششم «رصدخانه جهانی شهرهای جذاب برای استعدادها» نشان می‌دهد که جذابیت شهری دیگر تنها به خدمات و زیرساخت‌ها محدود نیست، بلکه پیوندهای احساسی و تجربه زیسته شهروندان نقش تعیین‌کننده‌تری یافته‌اند.
در دنیای امروز که با بحران‌های اقتصادی، تغییرات اقلیمی، نابرابری اجتماعی و بی‌ثباتی ژئوپلیتیکی دست‌وپنجه نرم می‌کند، شهرها به میدان رقابت برای جذب و حفظ استعدادها تبدیل شده‌اند. نیروی انسانی متخصص نه‌تنها موتور محرک نوآوری و رشد اقتصادی است، بلکه عامل شکل‌گیری فرهنگ شهری، پویایی اجتماعی و تاب‌آوری در برابر بحران‌ها محسوب می‌شود. جذابیت یک شهر برای استعدادها از دو نیروی اصلی تغذیه می‌شود؛ نخست جاذبه احساسی که به میزان الهام‌بخشی، غنا و هویت فرهنگی یک شهر بستگی دارد، سپس سودآوری منطقی که در خدمات شهری، هزینه زندگی، زیرساخت‌ها و تناسب سبک زندگی خلاصه می‌شود.
جاذبه احساسی شامل مؤلفه‌هایی همچون هویت فرهنگی، پویایی اجتماعی، خلاقیت و راهبردهای شهری است. این شاخص نشان می‌دهد که یک شهر تا چه اندازه الهام‌بخش، دوست‌داشتنی و غنی از نظر تجربه انسانی است. از سوی دیگر، سودآوری منطقی شامل خدمات شهری، هزینه زندگی، زیرساخت‌ها، امنیت، آموزش، بهداشت و تناسب سبک زندگی است. این شاخص نشان می‌دهد که یک شهر تا چه اندازه برای زندگی و کار مقرون‌به‌صرفه و منطقی است.
هرچند عوامل منطقی همچون امنیت، آموزش، بهداشت و حمل‌ونقل اهمیت دارند، اما تجربه احساسی و حس تعلق به شهر اغلب نقش پررنگ‌تری ایفا می‌کند. به همین دلیل، مدل جدید رصدخانه جهانی، سه شاخص کلیدی شامل دوست‌داشتنی بودن (Lovability)، قابل زندگی بودن (Liveability) و مقرون‌به‌صرفه بودن (Affordability) را برای سنجش کیفیت زندگی شهری تعریف کرده است. این مدل با استفاده از ۱۲۰ شاخص کلیدی عملکرد، ۱۷۵ شهر جهان را در سال ۲۰۲۵ بر اساس داده‌های سال ۲۰۲۴ ارزیابی کرده است.
مفهوم «دوست‌داشتنی بودن» به پیوندهای احساسی افراد با شهر اشاره دارد؛ این شاخص میزان الهام‌بخشی، غنای فرهنگی و سطح رفاه روانی و اجتماعی را می‌سنجد و نشان می‌دهد که یک شهر تا چه اندازه می‌تواند حس تعلق، رضایت و انگیزه را در ساکنان خود ایجاد کند. شاخص قابل زندگی بودن به کیفیت خدمات عمومی و زیرساخت‌های شهری مربوط می‌شود. این مؤلفه شاخص‌هایی همچون ایمنی، سلامت، آموزش و حمل‌ونقل را در بر می‌گیرد و ارزیابی می‌کند که آیا شهر مورد نظر توانایی فراهم‌کردن محیطی امن، سالم و کارآمد برای زندگی روزمره را دارد یا خیر.
سومین مؤلفه، مقرون‌به‌صرفه بودن است که به جنبه‌های اقتصادی زندگی در شهر می‌پردازد. این شاخص قدرت خرید شهروندان، هزینه مسکن، میزان مالیات و دسترسی به خدمات ضروری را بررسی می‌کند تا مشخص شود که زندگی در آن شهر تا چه اندازه برای گروه‌های مختلف اجتماعی، به‌ویژه جوانان و مهاجران، از نظر مالی امکان‌پذیر و پایدار است. ترکیب این سه مؤلفه، تصویری جامع و چندلایه از جذابیت یک شهر برای زندگی، کار و رشد فردی ارائه می‌دهد که فراتر از آمارهای اقتصادی، به تجربه انسانی و کیفیت زیسته توجه دارد.
شهرهای پیشرو در رقابت جهانی جذب استعدادها
در گزارش سال ۲۰۲۵ «رصدخانه جهانی شهرهای جذاب برای استعدادها»، رقابت میان شهرهای جهان برای جذب نیروهای متخصص و خلاق به نقطه‌ای حساس رسیده است. در این میان، کشورهای اروپای غربی و بعضی اقتصادهای نوظهور آسیایی توانسته‌اند جایگاه خود را در صدر جدول تثبیت کنند. پس از افت نسبی ایالات متحده در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ به‌دلیل تورم بالا، کاهش قدرت خرید و افزایش نابرابری اجتماعی، شهرهای اروپایی با تمرکز بر کیفیت زندگی، پایداری زیست‌محیطی و سیاست‌های شهری هوشمند، بار دیگر به جایگاه‌های برتر بازگشته‌اند.
امارات متحده عربی با دو شهر دبی و ابوظبی در صدر فهرست قرار گرفته است. دبی برای دومین سال متوالی رتبه نخست را از آن خود کرده و ابوظبی نیز با جهشی چشمگیر به رتبه چهارم صعود کرده است. این موفقیت حاصل ترکیب کم‌نظیری از امنیت، سودآوری اقتصادی و تجربه مثبت مهاجران در این کشور است. در اروپا، کشورهایی همچون نروژ، هلند، دانمارک، سوئیس، آلمان و اسپانیا با تمرکز بر توسعه پایدار، خدمات عمومی باکیفیت و قدرت خرید بالا، در میان ۱۰ شهر برتر قرار گرفته‌اند. زوریخ با ارتقای خدمات عمومی و تمرکز بر نوآوری، از رتبه ششم به جایگاه دوم رسیده است.
در آسیا، ژاپن پس از چند سال رکود، با برگزاری نمایشگاه جهانی در اوساکا و بهبود زیرساخت‌های شهری، جایگاه خود را بازیافته است. توکیو در رتبه هفدهم و اوساکا در رتبه بیست‌وپنجم قرار گرفته‌اند. همچنین چهار ببر آسیایی، هنگ‌کنگ، سنگاپور، تایوان و کره جنوبی، با ورود به جمع ۳۰ شهر برتر، نشان داده‌اند که سرمایه‌گذاری در فناوری، آموزش و فرهنگ شهری می‌تواند به جذب استعدادهای بین‌المللی منجر شود.
بریتانیا نیز با بهبود شاخص‌های اقتصادی و اجتماعی، از رتبه بیست‌ویکم به جایگاه بالاتری صعود کرده است و شهرهایی همچون لندن با قرار گرفتن در رتبه سیزدهم بار دیگر به مقصدی جذاب برای متخصصان تبدیل شده‌اند. در همین حال، کشورهای جنوب اروپا همچون فرانسه، ایتالیا و پرتغال با بهره‌گیری از سرمایه‌گذاری‌های اتحادیه اروپا در حوزه‌های فرهنگی، دیجیتال و زیربنایی، بهبود نسبی در رتبه‌های خود تجربه کرده‌اند.
شهرهای بازنده در رقابت جهانی
در حالی‌که بعضی شهرها توانسته‌اند جایگاه خود را در جذب استعدادها ارتقا دهند، گروهی دیگر با افت رتبه روبه‌رو شده‌اند. این افت به‌طور عمده ناشی از چالش‌های اقتصادی، اجتماعی و مدیریتی است که بر کیفیت زندگی و جذابیت مهاجرتی آن‌ها تأثیر گذاشته است. ایالات متحده آمریکا یکی از مهم‌ترین نمونه‌ها در این زمینه است. با وجود سابقه طولانی در جذب نخبگان و سرمایه‌گذاران، این کشور در سال‌های اخیر با کاهش محسوس کیفیت زندگی، تورم بالا، افزایش نابرابری اجتماعی و کاهش سرمایه‌گذاری در حوزه‌های زیست‌محیطی روبه‌رو بوده است. این عوامل موجب شده‌اند که بیشتر شهرهای آمریکا در رتبه‌بندی جهانی، به بازه‌ای میان ۶۹ تا ۸۴ سقوط کنند که نشان‌دهنده فاصله گرفتن از جایگاه‌های پیشرو در جذب استعدادهای بین‌المللی است.
کشورهای اسکاندیناوی همچون سوئد و فنلاند نیز با چالش‌هایی مشابه روبه‌رو شده‌اند. افزایش هزینه‌های زندگی، کاهش کیفیت خدمات عمومی و افت شاخص‌های زیست‌پذیری موجب شده است این کشورها، با وجود سابقه درخشان در حوزه رفاه اجتماعی، جایگاه خود را در رقابت جهانی از دست بدهند. این افت به‌ویژه در میان جوانان و مهاجران که به دنبال زندگی مقرون‌به‌صرفه و خدمات باکیفیت هستند، محسوس‌تر شده است.
استرالیا و نیوزیلند نیز از دیگر کشورهایی هستند که در این گزارش با افت رتبه روبه‌رو شده‌اند. تأخیر در اجرای برنامه‌های بهبود پساکرونا، کاهش قدرت خرید شهروندان و افت جذابیت مهاجرتی به‌دلیل محدودیت‌های ویزا و هزینه‌های بالا، از جمله عوامل مؤثر در کاهش جایگاه این کشورهاست. این روند نشان می‌دهد که حتی کشورهایی با زیرساخت‌های قوی، در صورت پاسخ‌گویی نامناسب به نیازهای جدید نسل جوان و مهاجران، ممکن است از رقابت جهانی عقب بمانند.
دبی؛ الگویی از جاه‌طلبی، امنیت و کیفیت زندگی
دبی در سال ۲۰۲۵ به‌عنوان جذاب‌ترین شهر جهان برای استعدادها معرفی شده است. این دستاورد حاصل ترکیب منحصربه‌فردی از سیاست‌گذاری هوشمند، زیرساخت‌های پیشرفته و چشم‌اندازی آینده‌نگرانه است. این شهر در شاخص سودآوری رتبه نخست را کسب کرده است و در شاخص جاذبه احساسی نیز با وجود قرارگیری در رتبه ۷۲، عملکردی قابل‌توجه در مؤلفه‌هایی همچون هویت، پویایی و راهبرد داشته است.
یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت دبی، امنیت فراگیر آن است. این امنیت نه‌تنها شامل امنیت فیزیکی و اجتماعی، بلکه امنیت حقوقی و ثبات مالی نیز می‌شود. پلیس دبی با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و آموزش‌های پیشرفته، به‌عنوان یکی از حرفه‌ای‌ترین نیروهای پلیس در سطح جهان شناخته می‌شود. این زیرساخت امنیتی، اعتماد سرمایه‌گذاران و مهاجران را جلب کرده و دبی را به قطب اقتصادی خاورمیانه تبدیل کرده است.
در حوزه کیفیت زندگی، دبی هر سال در حال ارتقای جایگاه خود در رده‌بندی جهانی است. این شهر با ارائه تجربه‌ای ممتاز برای مهاجران از سهولت دریافت ویزا گرفته تا راه‌اندازی سریع کسب‌وکار، محیطی جذاب برای زندگی و کار فراهم کرده است. تنوع فرهنگی، احترام به فرهنگ‌های مختلف، غذاهای بین‌المللی و دسترسی آسان به خدمات دیجیتال، از دیگر عوامل مؤثر در جذابیت دبی هستند. دبی همچنین با سرمایه‌گذاری گسترده در رویدادهای جهانی، نمایشگاه‌ها و پروژه‌های فرهنگی، چهره‌ای پویا و آینده‌نگر از خود به نمایش گذاشته است. این شهر با اجرای برنامه‌های «شهر هوشمند»، توسعه حمل‌ونقل هوشمند و دیجیتالی‌سازی خدمات عمومی، در مسیر تبدیل‌شدن به یکی از پیشرفته‌ترین شهرهای جهان گام برمی‌دارد.
دبی توانسته است با وجود چالش‌هایی همچون آب‌وهوای گرم، کمبود فضای سبز و فاصله جغرافیایی از مراکز اقتصادی غرب، با تکیه بر نوآوری، ثبات سیاسی و اقتصادی و چشم‌انداز روشن، این محدودیت‌ها را به فرصت تبدیل کند. این شهر اکنون نه‌تنها مقصدی برای گردشگران، بلکه خانه‌ای برای متخصصان، کارآفرینان و سرمایه‌گذاران بین‌المللی است.
نکته قابل‌توجه آن است که بخش بزرگی از جمعیت دبی را مهاجرانی تشکیل می‌دهند که در حوزه‌هایی همچون ساخت‌وساز، خدمات و فناوری مشغول به کار هستند. هرچند شرایط کاری این گروه‌ها گاه مورد نقد قرار گرفته است، اما در مقایسه با کشورهای مبدأ، دبی برای بسیاری از آن‌ها فرصتی برای زندگی امن، دسترسی به خدمات بهداشتی و ارتقای اقتصادی فراهم کرده است.
موفقیت دبی در صدرنشینی این رتبه‌بندی، بازتابی از سرمایه‌گذاری هدفمند در تحول دیجیتال، توسعه اجتماعی و سیاست‌گذاری مبتنی بر داده است. با این حال، رقابت جهانی برای جذب استعدادها همچنان ادامه دارد و دبی نیز برای حفظ جایگاه خود، باید به‌طور مستمر از تجربیات جهانی بیاموزد، نوآوری را در اولویت قرار دهد و کیفیت زندگی را برای همه ساکنان خود ارتقا بخشد.
آمستردام؛ تعادل هوشمند میان کیفیت زندگی و نوآوری شهری
آمستردام، پایتخت هلند، در گزارش ۲۰۲۵ رصدخانه جهانی شهرهای جذاب برای استعدادها جایگاهی ممتاز در میان شهرهای اروپایی کسب کرده است. این شهر با ترکیب منحصربه‌فردی از کیفیت زندگی، پایداری زیست‌محیطی، زیرساخت‌های هوشمند و فرهنگ شهری پویا، به مقصدی محبوب برای متخصصان، کارآفرینان و مهاجران تبدیل شده است. آمستردام در شاخص سودآوری، عملکردی چشمگیر دارد؛ هزینه‌های زندگی متعادل، خدمات عمومی باکیفیت، حمل‌ونقل عمومی کارآمد و دسترسی آسان به خدمات سلامت و آموزش، این شهر را به محیطی مطلوب برای زندگی و کار تبدیل کرده است. سیاست‌های مالیاتی شفاف، ثبات اقتصادی و حمایت از کسب‌وکارهای نوپا نیز آمستردام را در زمره قطب‌های سرمایه‌گذاری اروپا قرار داده است.
این شهر از نظر جاذبه احساسی، با هویت فرهنگی غنی، معماری تاریخی، کانال‌های آبی و فضای شهری انسان‌محور، تجربه‌ای منحصربه‌فرد برای ساکنان و بازدیدکنندگان فراهم می‌کند. جشنواره‌های هنری، موسیقی و طراحی، در کنار احترام به تنوع فرهنگی و آزادی‌های اجتماعی، حس تعلق و رضایت را در میان شهروندان تقویت کرده‌اند.
برنامه‌های «شهر هوشمند» در آمستردام نیز نقش مهمی در ارتقای جایگاه این شهر ایفا کرده‌اند. از مدیریت هوشمند ترافیک و انرژی گرفته تا استفاده از داده‌های شهری برای بهبود خدمات عمومی، آمستردام الگویی موفق از تلفیق فناوری و زندگی روزمره ارائه داده است. این شهر همچنین در حوزه پایداری، با تمرکز بر حمل‌ونقل پاک، ساختمان‌های سبز و مدیریت پسماند، در مسیر تبدیل‌شدن به یکی از سبزترین شهرهای اروپا گام برداشته است. آمستردام با حفظ تعادل میان منطق اقتصادی و تجربه انسانی، توانسته است جایگاه خود را در میان ۱۰ شهر برتر جهان برای جذب استعدادها تثبیت کند. این موفقیت حاصل سال‌ها برنامه‌ریزی شهری، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و توجه به رفاه شهروندان است.
کد خبر 917202