توجه به ذخایر طلای بزرگ‌ترین کشورها، به‌ویژه ایالات متحده در تحلیل‌های اقتصادی اهمیت زیادی یافته است. شفافیت این ذخایر نیز بر اعتبار دلار و نظام مالی بین‌المللی تأثیرگذار است.

به گزارش خبرگزاری ایمنا، در سال‌های اخیر، توجه به ذخایر طلای کشورهای بزرگ به یکی از محورهای مهم تحلیل‌های اقتصادی بدل شده است، این امر نه‌تنها نماد قدرت مالی این کشور است، بلکه حساسیت نسبت به شفافیت این ذخایر را نیز افزایش داده است، چرا که هر گونه شکاف میان آمار اعلام‌شده و واقعیت می‌تواند به اعتبار دلار و نظام مالی بین‌المللی آسیب بزند.

از سوی دیگر، نظام پولی پس از جنگ جهانی دوم نیز نقشی کلیدی در رابطه میان طلا، دلار و ثبات ارزی ایفا کرده است. در کنفرانس برتون وودز (۱۹۴۴)، تسویه حساب جهانی بر پایه دلار تعریف شد که دلار نیز با نرخ ثابت قابل تبدیل به طلا بود. این سیستم تا زمانی دوام داشت که کسری تراز پرداخت‌ها، خروج طلا از آمریکا و کاهش اعتبار دلار پایه‌های آن را سُست کردند. این تجربه تاریخی گوشه‌ای از آن نمایش می‌دهد که چرا ذخایر طلا و شفافیت آن‌ها برای اقتصاد جهانی و داخلی دارای اهمیت است.

در بازار داخلی ایران نیز این تأثیرات به‌روشنی دیده می‌شود؛ قیمت هر گرم طلای ۱۸ عیار و سکه تحت تأثیر هم‌زمان نرخ دلار و اونس جهانی قرار گرفته است و بدیهی است که هر گونه تغییر در بزرگ‌ترین ذخیره طلای جهان یا وضعیت نظام‌های پولی بین‌المللی، به سرعت در بازارهای داخلی ایران خود را نشان می‌دهد. برای مثال، تحلیل‌های اخیر در ایران به صراحت ارتباط رشد قیمت طلا با جهش دلار، اونس جهانی و تنش‌های ژئوپلیتیکی را برجسته کرده‌اند.

در همین چارچوب، گفت‌وگویی با کارشناس بانکی و تحلیلگر بازارهای بین‌المللی، مهرداد حاجی‌زاده فلاح انجام دادیم تا ابعاد کمتر بررسی‌شده‌ای از شایعه کاهش ذخایر طلای آمریکا، پیامدهای تاریخی سیاست‌های پولی واشنگتن از دوران روزولت تا امروز، و تأثیر آن بر رفتار بازار جهانی فلزات گرانبها و بازار داخلی ایران را واکاوی کنیم.

ایمنا: از دیدگاه تاریخی، ریشه شکل‌گیری شایعه «طلای از دست‌رفته آمریکا» چیست و چه شواهدی باعث تداوم آن در بازارهای جهانی طلا شده است؟

حاجی زاده: دو شایعه سال‌هاست که در بازارهای طلا می‌چرخد. برخی آنها را تئوری توطئه نامیده‌اند. برخی دیگر خاطرنشان می‌کنند که تئوری‌های توطئه اغلب درست از آب در می‌آیند. تفاوت بین توطئه و حقیقت چیست؟

اول اینکه چین طلای بسیار بیشتری از آنچه ادعا می‌کند، در اختیار دارد و اکنون می‌دانیم که این موضوع حقیقت دارد، دوم اینکه آمریکا بسیار کمتر از ۸۱۳۳ تن طلایی که ادعا می‌کند، در اختیار دارد. این شایعه از سال ۱۹۷۱، زمانی که پیتر بتر، وکیل و مشاور مالی جان اف کندی، رئیس جمهور سابق، گفت که به او اطلاع داده شده است که طلای موجود در فورت ناکس از آنجا خارج شده است، رواج داشته است.

مشکل را می‌توان فقدان کامل شفافیت از سوی مقامات آمریکایی دانست، چیزی که به گفته دونالد ترامپ، رئیس جمهور فعلی آمریکا و ایلان ماسک، مدت زیادی دیگر ادامه نخواهد داشت، اما برای درک این وضعیت باید به گذشته برگردیم.

ایمنا: سیاست پولی فرانکلین روزولت در سال ۱۹۳۳ چگونه موجب تغییر ساختار مالکیت طلا و افزایش بی‌سابقه ذخایر رسمی ایالات متحده شد؟

حاجی زاده: در سال ۱۹۳۳ زمانی که فرانکلین دی. روزولت، رئیس جمهور ایالات متحده، به منظور تقویت رشد اقتصادی، ارزش دلار آمریکا را کاهش داد و ارزش طلا را ۷۰ درصد افزایش داد، از ۲۰ دلار در هر اونس به ۳۵ دلار در هر اونس. ذخایر طلای ایالات متحده در ۱۵ سال آینده به سطوح بی‌سابقه‌ای افزایش پیدا کرده است.

بخشی از این طلا از شهروندان آمریکایی آمده بود. اکنون مالکیت طلا برای آنها غیرقانونی بود و باید هر آنچه را که در اختیار داشتند به مقامات تحویل می‌دادند. بخشی از این طلا به این دلیل بود که دولت سپس تمام ذخایر استخراج شده از ایالات متحده (افزایش ارزش طلا باعث رونق استخراج شد) و هر طلایی که به دفتر سنجش ایالات متحده وارد می‌شد را خریداری کرد. ایالات متحده حتی برای محافظت از قیمت بالاتر جدید، شروع به خرید طلا از بازارهای خارجی کرد.

بنابراین، دارایی‌های رسمی ایالات متحده در سال ۱۹۳۹، در آستانه جنگ جهانی دوم، در مجموع ۱۵۶۷۹ تن بود. این رقم همچنان افزایش یافت. با تهاجم نازی‌ها، کشورهای اروپایی تمام طلایی را که می‌توانستند، چه برای نگهداری در امان و چه برای خرید مایحتاج ضروری، از طریق اقیانوس اطلس ارسال کردند. سال ۱۹۴۹ شاهد اوج ذخایر طلای ایالات متحده حدود ۲۲۰۰۰ تن، معادل نیمی از کل طلایی که تاکنون استخراج شده بود.

ایمنا: در نظام برتون وودز، چه رابطه‌ای میان دلار و طلا برقرار شد و چه عواملی به فروپاشی تدریجی این نظام انجامید و در صورت اصلاح قیمت اونس جهانی و تثبیت نرخ دلار، چه محدوده‌ای برای قیمت طلا در بازار ایران قابل انتظار است؟

حاجی زاده: در ژوئیه ۱۹۴۴، با مشخص شدن پیروزی متفقین در جنگ، نمایندگان ۴۴ کشور متفقین در هتل مونت واشنگتن در برتون وودز برای کنفرانس پولی و مالی سازمان ملل متحد گرد هم آمدند تا سیستم پولی جدیدی را برای نظم نوین جهانی طراحی کنند. حساب‌های بین‌المللی با دلار تسویه می‌شدند و این دلارها با قیمت ۳۵ دلار در هر اونس قابل تبدیل به طلا بودند. کشورها مجبور بودند نرخ ارز خود را در محدوده ۱ درصدی از دلار آمریکا حفظ کنند. در واقع، ایالات متحده بر اساس استاندارد طلا و بقیه جهان بر اساس استاندارد دلار عمل می‌کردند.

این سیستم برای کار به اعتبار دلار آمریکا متکی بود و این اعتبار حتی قبل از پایان جنگ نیز زیر سوال بود. قانون فدرال رزرو در ژوئن ۱۹۴۵، ذخایر طلای مورد نیاز برای اسکناس‌های معوق را از ۴۰ درصد به ۲۰ درصد و در مقابل سپرده‌ها را از ۳۵ درصدی به ۲۵ درصدی کاهش داد. بین سال‌های ۱۹۴۴ تا ۱۹۵۴، به دلیل افزایش عرضه، دلار یک سوم قدرت خرید خود را از دست داد، اگرچه قیمت ۳۵ دلاری برتون وودز همچنان باقی ماند.
هزینه‌های دولت ایالات متحده به شدت افزایش پیدا کرده است و کسری تراز پرداخت‌ها آغاز شد، که با هزینه‌های کمک‌های خارجی، سیستم‌های رفاهی جدید آمریکا و حفظ حضور نظامی در اروپا و آسیا بدتر هم شد. طلا شروع به خروج از ایالات متحده کرد. تا سال ۱۹۶۵ ذخایر به میزان ۹۵۰۰ تن کاهش پیدا کرده بود که ۴۰ درصد کمتر از اوج آن در سال ۱۹۴۹ بود.

اگر اونس جهانی در روزهای آینده وارد اصلاح شود، در حالی‌که دلار نیز در محدوده‌ی ۱۱۰ هزار تومان تثبیت گردد، ترکیب این دو می‌تواند باعث اصلاح ملایم تا محدوده‌ی ۱۰.۵ میلیون تومان در طلا ۱۸ عیار شود، محدوده‌ای که هم‌چنان به‌عنوان حمایت کلیدی شناخته می‌شود.

ایمنا: مهم‌ترین عوامل اقتصادی و ژئوپلیتیکی تأثیرگذار بر نوسانات اخیر بازار فلزات گرانبها چه بوده‌اند؟

حاجی زاده: بازار فلزات گرانبها طی هفته‌های اخیر شاهد نوسانات قابل توجهی بوده است که تحت تأثیر ترکیبی از عوامل اقتصادی، ژئوپلیتیکی و سیاست‌های پولی قرار دارد. طلا، نقره، پلاتین و مس نه تنها به تحولات اقتصادی داخلی ایالات متحده بلکه به فشارهای بین‌المللی و تنش‌های تجاری واکنش نشان داده‌اند. تعطیلی طولانی مدت دولت آمریکا، نگرانی‌ها درباره رکود اقتصادی، اختلافات تجاری با چین و انتظارات کاهش نرخ بهره فدرال رزرو باعث شده سرمایه‌گذاران به سمت دارایی‌های امن مانند طلا و نقره گرایش پیدا کنند. این گزارش به‌صورت تحلیلی، روند نوسانات قیمت، عوامل مؤثر و چشم‌انداز هر فلز را بررسی می‌کند و تصویر جامع از وضعیت بازار ارائه می‌دهد.

۱. طلا در نزدیکی بالاترین سطح تاریخی
طلا (XAU/USD) در نیمه اول جلسه اروپا توانست از عقب‌نشینی اصلاحی روزانه جلوگیری کند و روند صعودی خود را حفظ کند. این فلز گرانبها از حمایت تقاضای پناهگاه امن بهره‌مند شد، چرا که سرمایه‌گذاران نسبت به تعطیلی طولانی دولت آمریکا، ریسک‌های ژئوپلیتیکی در اوکراین و تنش‌های تجاری ایالات متحده و چین نگران بودند. همزمان، انتظارات کاهش نرخ بهره فدرال رزرو باعث شد دلار آمریکا ضعیف بماند و جذابیت طلا برای سرمایه‌گذاران افزایش یابد. مسیر کمترین مقاومت برای طلا همچنان صعودی به نظر می‌رسد و حتی سطوح مقاومتی تاریخی به عنوان نقاط ورود سرمایه‌گذاران عمل می‌کنند.

۲. تأثیر تعطیلی دولت آمریکا بر بازار
تعطیلی جزئی دولت فدرال برای سومین هفته متوالی ادامه پیدا کرده است و هیچ چشم‌اندازی برای حل آن وجود ندارد. مقامات خزانه‌داری آمریکا برآورد کرده‌اند که این تعطیلی می‌تواند ۱۵ میلیارد دلار در هفته به اقتصاد ضربه بزند و تولید ناخالص داخلی را کاهش دهد. سرمایه‌گذاران از اثرات منفی این تعطیلی بر داده‌های اقتصادی و عملکرد شرکت‌ها نگران هستند، چرا که اختلال در انتشار آمارهای کلیدی باعث افزایش عدم قطعیت می‌شود. این فشارهای اقتصادی، تقاضای پناهگاه امن برای طلا را تقویت کرده و باعث افزایش قیمت و تثبیت آن در سطوح بالاتر شده است.

۳. تنش‌های تجاری ایالات متحده و چین
تنش‌های تجاری بین واشنگتن و پکن در هفته‌های اخیر شدت پیدا کرده است. اعمال تعرفه‌های متقابل و محدودیت‌های صادراتی چین در زمینه مواد خاکی کمیاب، سرمایه‌گذاران را نگران کرده است. رئیس‌جمهور آمریکا، ترامپ، تهدید به توقف تجارت روغن پخت و پز و سویای آمریکا با چین کرده و این نشان‌دهنده یک جنگ تجاری گسترده است. چنین وضعیتی باعث شده تقاضا برای دارایی‌های امن افزایش یابد و قیمت طلا و نقره با واکنش مثبت مواجه شوند. بازارها به دنبال ابزارهایی هستند که بتوانند ریسک ناشی از افزایش هزینه‌ها و عدم قطعیت تجاری را کاهش دهند، که فلزات گرانبها بهترین گزینه در این شرایط هستند.

کد خبر 915797