حکمرانی دیجیتال؛ زبان مشترک مدیران و شهروندان
مدیریت شهری در دبی نمونه‌ای از حکمرانی آینده‌نگر است که فناوری، مشارکت و پایداری را در هم می‌آمیزد. این شهر با بهره‌گیری از رایانش ابری، هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و تحلیل داده‌های شهروندی، توانسته است الگویی برای شهرهای قرن بیست‌ویکم ارائه دهد.
به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، مدیریت شهری در عصر نوین با تحولات بنیادین در فناوری، ساختارهای اجتماعی و الزامات زیست‌محیطی روبه‌رو شده است. شهرهای پیشروی جهان فقط به توسعه زیرساخت‌های فیزیکی بسنده نمی‌کنند، بلکه به‌دنبال ایجاد اکوسیستم‌های هوشمند، انعطاف‌پذیر و مشارکتی هستند که بتوانند به‌موقع به نیازهای شهروندان پاسخ دهند. در این چهارچوب، مفاهیمی چون حکمرانی دیجیتال، تحلیل داده‌های شهری، اینترنت اشیا و مشارکت شهروندی به ارکان اصلی مدیریت شهری تبدیل شده‌اند. شهرهایی مانند سنگاپور، آمستردام، سئول و دبی با بهره‌گیری از این رویکردها، توانسته‌اند نه‌تنها کیفیت زندگی شهروندان را ارتقا دهند، بلکه تاب‌آوری در برابر بحران‌های زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی را نیز افزایش دهند.
دبی، شهری که در چند دهه از یک بندر کوچک تجاری به یکی از پیشرفته‌ترین کلان‌شهرهای جهان تبدیل شد، امروز به‌عنوان آزمایشگاهی زنده برای مدیریت شهری نوآورانه شناخته می‌شود. این شهر با جمعیتی چندفرهنگی، رشد سریع زیرساختی و چالش‌هایی چون گرمایش زمین، کم‌آبی و تراکم بالا، نیازمند رویکردی چندبعدی در حکمرانی شهری است. مدیریت شهری دبی بر پایه تلفیق فناوری‌های نوین، مشارکت ذی‌نفعان، تصمیم‌گیری داده‌محور و تعهد به پایداری زیست‌محیطی بنا شده است.
هوشمندسازی داده‌ها و یکپارچه‌سازی اطلاعات شهری
یکی از مهم‌ترین اصول مدیریت شهری در دبی، ایجاد «هوش یکپارچه» برای تحلیل و تصمیم‌گیری بدون درنگ است. در شهری با پیچیدگی‌های فراوان همچون دبی، داده‌ها از منابع متنوعی همچون حسگرهای محیطی، سامانه‌های حمل‌ونقل، شبکه‌های اجتماعی و سازمان‌های خدماتی تولید می‌شوند و اگر این داده‌ها به‌صورت جزیره‌ای و بدون هماهنگی مدیریت شوند، نتیجه آن سیاست‌گذاری‌های پراکنده و ناکارآمد خواهد بود.
دبی با بهره‌گیری از رایانش ابری توانسته است این داده‌های پراکنده را در یک بستر مشترک تجمیع کند. پلتفرم‌هایی همچون «دبی پالس» اطلاعات شهری را از بیش از ۴۰ سازمان دولتی گردآوری می‌کنند و امکان تحلیل هم‌زمان شاخص‌هایی چون ترافیک، کیفیت هوا، مصرف انرژی و رضایت شهروندان را فراهم می‌کنند. این داده‌ها با رعایت استانداردهای بین‌المللی و چهارچوب‌های جهانی، قابل تحلیل و تصمیم‌گیری در لحظه هستند.
به‌عنوان مثال، در مدیریت بحران‌های محیطی همچون طوفان‌های شن یا افزایش دمای شدید، داده‌های سنسوری از مناطق مختلف شهر به‌صورت بدون درنگ در پلتفرم مرکزی پردازش می‌شوند و هشدارهای لازم به سازمان‌های اجرایی ارسال می‌شود. این هماهنگی داده‌محور، سرعت واکنش و دقت تصمیم‌گیری را به‌طور چشمگیری افزایش داده است.
یکی از نمونه‌های بارز این نوع مدیریت بحران محیطی مربوط به طوفان شن شدید در سپتامبر ۲۰۲۵ است که بخش‌هایی از شهر را تحت تأثیر قرار داد. در این رویداد، سامانه‌های سنسوری مستقر در مناطق مختلف شهر از جمله خیابان شیخ زائد، دبی مارینا و منطقه القوز، داده‌های مربوط به سرعت باد، غلظت ذرات معلق و کاهش دید افقی را به‌صورت لحظه‌ای به پلتفرم مرکزی شهرداری دبی ارسال کردند.
داده‌ها از طریق پلتفرم‌های هوشمند همچون مرکز فرماندهی دبی لایو پردازش شدند که با فناوری هوش مصنوعی و رایانش ابری طراحی شده است. سامانه‌های پیش‌بینی و تحلیل، با استفاده از مدل‌های یادگیری ماشین، مسیر حرکت طوفان را تخمین زدند و هشدارهای لازم را به اداره حمل‌ونقل، پلیس دبی و سازمان مدیریت بحران ارسال کردند.
در نتیجه این هماهنگی داده‌محور، اقدامات فوری از جمله کاهش سرعت وسایل نقلیه در بزرگراه‌ها، تعلیق موقت پروازهای ورودی به فرودگاه بین‌المللی دبی و اطلاع‌رسانی عمومی از طریق اپلیکیشن‌های شهری و پیامک‌های اضطراری انجام شد. تیم‌های خدمات شهری با تجهیزات پاک‌سازی و ماسک‌های حفاظتی در نقاط بحرانی مستقر شدند تا از سلامت شهروندان محافظت کنند. استفاده از داده‌های سنسوری، تحلیل بدون‌درنگ و پاسخ هماهنگ، توانست اثرات طوفان را به حداقل برساند و از بروز اختلالات گسترده در زندگی شهری جلوگیری کند.
مشارکت شهروندان و حکمرانی مشارکتی
حکمرانی شهری در دبی، تنها از بالا به پایین نیست، بلکه شهروندان، کسب‌وکارها و سرمایه‌گذاران بین‌المللی نیز در تصمیم‌گیری‌ها نقش دارند. این مشارکت از طریق ابزارهای دیجیتال، شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های بازخورد تقویت می‌شود. تحلیل محتوای تولیدشده توسط کاربران با استفاده از مدل‌های پردازش زبان طبیعی همچون GPT-۴o، به مدیران شهری امکان می‌دهد تا نیازها، رضایت‌مندی و مشکلات ساکنان را به‌صورت دقیق و به‌روز شناسایی کنند.
شهرداری دبی از پلتفرم‌های «مجلس هوشمند» استفاده می‌کند که به شهروندان اجازه می‌دهد پیشنهادها، شکایات و ایده‌های خود را به‌طور مستقیم با مقامات شهری در میان بگذارند. این داده‌ها با استفاده از هوش مصنوعی تحلیل و در سیاست‌گذاری‌ها لحاظ می‌شوند. به‌عنوان مثال، شکایات مشابه درباره یک منطقه خاص به‌صورت خودکار خوشه‌بندی و به واحدهای مرتبط ارجاع داده می‌شود، سپس تحلیل‌های آماری این داده‌ها به مدیران شهری کمک می‌کند تا روندهای تکرارشونده، نیازهای اولویت‌دار و نقاط ضعف خدمات شهری را شناسایی و در سیاست‌گذاری‌ها لحاظ کنند.
این رویکرد مشارکتی و داده‌محور، شکاف سنتی میان برنامه‌ریزی‌های بالا به پایین و تجربه زیسته شهروندان را کاهش داده است. نمونه‌ای روشن از این تحول را می‌توان در منطقه البرشاء مشاهده کرد. در این منطقه، تحلیل داده‌های جمع‌آوری‌شده از چندین پلتفرم از جمله مجلس هوشمند، نقشه‌های گوگل و تریپ‌ادوایزر نشان داد که با وجود دسترسی مناسب به ایستگاه‌های مترو و مراکز خرید، بسیاری از ساکنان از کمبود فضای سبز و نبود پارک‌های محلی ناراضی هستند.
این بازخوردها که در قالب نظرات، امتیازدهی‌ها و حتی تصاویر کاربران ثبت شده بود، توسط تیم تحلیل داده شهرداری بررسی و به‌عنوان یک اولویت در برنامه‌ریزی شهری منطقه لحاظ شد. در نتیجه، چند پارک محلی کوچک با طراحی مشارکتی در نقاط مختلف البرشاء احداث شد که نه‌تنها رضایت ساکنان را افزایش داد، بلکه به بهبود کیفیت هوا و کاهش دمای محلی نیز کمک کرد.
برنامه‌ریزی پویا برای حمل‌ونقل شهری
با رشد جمعیت و گردشگری، دبی نیازمند سامانه‌هایی است که بتوانند به‌صورت پویا و بدون درنگ، منابع حمل‌ونقل را تخصیص دهند و از ازدحام و هدررفت منابع جلوگیری کنند. یکی از نمونه‌های موفق، استفاده از الگوریتم‌های یادگیری ماشین برای مدیریت سامانه‌های اشتراک دوچرخه بدون ایستگاه است. این مدل مبتنی بر شبکه عصبی، با تحلیل مسیرهای دوچرخه‌سواری، چیدمان ایستگاه‌ها و تخصیص دوچرخه‌ها را به‌صورت پویا و هماهنگ با برنامه‌های شهری تنظیم می‌کند.
سامانه اشتراک دوچرخه در دبی که با همکاری اداره راه‌ها و حمل‌ونقل دبی و شرکت کریم راه‌اندازی شده است، یکی از نمونه‌های موفق مدیریت پویا در حمل‌ونقل شهری محسوب می‌شود. این پروژه با هدف ارتقای حمل‌ونقل پایدار، کاهش ترافیک و افزایش دسترسی به گزینه‌های حمل‌ونقل خرد در مناطق پرتردد شهری طراحی شده است. از فاز نخست در سال ۲۰۲۰ تاکنون مجموع ظرفیت سامانه به ۱۷۵۰ دوچرخه در ۱۷۵ ایستگاه رسیده است و هدف نهایی استقرار ۳۵۰۰ دوچرخه در ۳۵۰ ایستگاه در سراسر شهر است که در قالب یک برنامه چندمرحله‌ای تا سال‌های آینده اجرا خواهد شد.
ایستگاه‌های این سامانه در مناطق کلیدی شهر همچون ساحل جمیرا، کانال دبی، دبی مارینا، بیزنس بی، شهر اینترنتی دبی، جمیرا لیک تاورز، البرشاء، الصفا، الممزر و الخوانیج مستقر شده‌اند. این مناطق به‌دلیل تراکم جمعیت، حضور گردشگران و اتصال به مسیرهای دوچرخه‌سواری، از اولویت‌های اصلی در طراحی شبکه محسوب می‌شوند. هر دوچرخه مجهز به فناوری پدال‌کمکی و حسگرهای موقعیت‌یاب است که امکان ردیابی، تحلیل مسیر و تخصیص پویا را فراهم می‌کند.
هماهنگی میان سازمان‌های مختلف همچون اداره حمل‌ونقل، شهرداری و بخش خصوصی، از طریق سامانه‌های بدون درنگ تسهیل شده است. این هماهنگی موجب می‌شود که تصمیم‌گیری‌ها نه‌تنها بر اساس داده‌های فنی، بلکه با در نظر گرفتن سیاست‌های شهری و نیازهای اجتماعی انجام شوند.
توسعه زیرساخت‌های سبز با فناوری‌های نوین
مدیریت فضای سبز شهری در اقلیم گرم و خشک دبی، نه‌تنها برای زیبایی، بلکه برای کاهش دمای شهری، بهبود کیفیت هوا و ارتقای سلامت روانی شهروندان حیاتی است. این شهر در سال‌های اخیر پروژه‌های گسترده‌ای را برای توسعه زیرساخت‌های سبز و هوشمند شهری اجرا کرده که نمونه‌ای برجسته از آن، طرح «دبی گرین اسپاین» و پروژه «دبی سبز» است. استفاده از سامانه‌های مبتنی بر اینترنت اشیا همچون حسگرهای رطوبت خاک، کیفیت هوا و سلامت درختان در این پروژه‌ها، امکان پایش لحظه‌ای و نگهداری پیشگیرانه را فراهم کرده است. این فناوری‌ها در قالب پلتفرم‌های ابری و الگوریتم‌های یادگیری ماشین، به بهینه‌سازی آبیاری، مقابله با تنش‌های محیطی و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان کمک می‌کنند.
شهرداری دبی از حسگرهای پیشرفته همچون «تری‌تاکر(TreeTalker)» برای پایش سلامت درختان در محورهای اصلی شهر از جمله خیابان شیخ زائد استفاده کرده است. این حسگرها می‌توانند اطلاعات دقیقی درباره وضعیت رطوبت خاک، سلامت تنه درخت، دمای محیط و میزان فتوسنتز را به‌صورت لحظه‌ای ثبت و به سامانه‌های ابری ارسال کنند. داده‌های جمع‌آوری‌شده با استفاده از الگوریتم‌های یادگیری ماشین تحلیل می‌شود و به مدیران فضای سبز شهری کمک می‌کند تا با بهینه‌سازی آبیاری، از خشک‌شدن درختان جلوگیری کنند و در صورت بروز تنش‌های محیطی، اقدامات پیشگیرانه انجام دهند.
شهرداری دبی در پروژه دبی سبز، با سرمایه‌گذاری بالغ بر ۲۴۵ میلیون درهم، عملیات کاشت و زیباسازی در بیش از ۱.۴ میلیون متر مربع از معابر اصلی شهر از جمله خیابان‌های شیخ زائد و الخیل را اجرا کرد. در همین راستا، بیش از ۳۰۰ هزار اصله درخت در حاشیه بزرگراه‌ها و تقاطع‌های شهری کاشته شد و با استفاده از سامانه‌های آبیاری هوشمند و بازیافت آب، مصرف آب را تا ۴۰ درصد کاهش پیدا کرد.
این پروژه‌ها در چهارچوب «طرح جامع شهری دبی ۲۰۴۰» اجرا شده‌اند که هدف آن تبدیل دبی به یکی از زیست‌پذیرترین و پایدارترین شهرهای جهان است. استفاده از فناوری‌های نوین در مدیریت فضای سبز، نمونه‌ای روشن از تلفیق هوشمندی، پایداری و مشارکت در حکمرانی شهری دبی است. شهروندان می‌توانند از طریق اپلیکیشن‌های موبایلی، وضعیت فضای سبز محله خود را مشاهده کنند و در صورت مشاهده مشکل، گزارش دهند. این مشارکت در نگهداری فضای سبز، حس تعلق اجتماعی را تقویت و به پایداری شهری کمک می‌کند.
مدیریت شهری دبی با وجود پیشرفت‌های فناوری، با چالش‌هایی همچون هماهنگی میان سازمان‌ها، تعامل‌پذیری داده‌ها و حفظ تعادل میان نوآوری دیجیتال و سلامت اکولوژیکی روبه‌رو است و برای غلبه بر این چالش‌ها، چهارچوب‌های جامع و فراگیر با رویکرد هوشمند، پایدار، سبز (SSG) ضروری هستند.
دبی با بهره‌گیری از تجربیات بین‌المللی، سرمایه‌گذاری در ظرفیت‌سازی دیجیتال و حمایت از مشارکت‌های عمومی-خصوصی، می‌تواند جایگاه خود را به‌عنوان پیشرو در تاب‌آوری شهری و زیست‌پذیری حفظ کند. شهرداری دبی متعهد شده است تا سال ۲۰۴۰ بیش از ۶۰ درصد مساحت شهر را به فضاهای سبز و عمومی اختصاص دهد و تمام پروژه‌های جدید را با معیارهای هوشمند و پایدار تطبیق دهد.
کد خبر 915302