حرم رضوی نمونه‌ای ممتاز از جامعه‌سازی دینی است
رئیس سازمان علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی گفت: حرم رضوی صرفاً بنایی برای زیارت نیست، بلکه نمونه‌ای ممتاز از جامعه‌سازی دینی است.
به گزارش خبرگزاری ایمنا، عبدالحمید طالبی امروز_ سه شنبه بیست و نهم مهر_ در همایش بین‌المللی «ساخت، بازسازی و توسعه عتبات و عالیات در گذر تاریخ» اظهار کرد: حرم نه صرفاً مکانی برای زیارت، بلکه پدیده‌ای تمدنی است؛ نهادی که در طول قرون، معنا، هنر، عقلانیت و اجتماع را در پیوندی پایدار گرد آورده است.
وی افزود: در میان عتبات مقدسه، حرم مطهر حضرت رضا (ع) جایگاهی ممتاز دارد؛ زیرا در این مکان قدسی، ایمان با فرهنگ و معنویت با تاریخ در هم تنیده است. مطابق فرمایش مقام معظم رهبری، مجموعه فضاها و بناهای آستان قدس رضوی گنجینه‌ای بی‌نظیر از هنر معماری اسلامی و لطایف علمی و هنری ملت ایران است.
رئیس سازمان آستان قدس رضوی تصریح کرد: حرم رضوی، فراتر از شأن زیارتی، در تاریخ اجتماعی ایران نیز نقشی اساسی ایفا کرده است. این مکان مقدس، نه‌تنها نقطه تلاقی جغرافیای زیارت، بلکه محور جریان‌های فرهنگی، علمی و هنری است که از دل آن تمدنی نوین با ویژگی ایرانی اسلامی پدید آمده است. بازسازی و توسعه عتبات عالیات در حقیقت، تداوم همین جریان تمدنی است؛ حرکتی برای حفظ و روزآمدسازی حافظه جمعی امت اسلامی.
طالبی گفت: حرم امام رضا (ع) الگویی کامل از پیوند بازسازی کالبدی و احیای معنوی است؛ الگویی که می‌تواند به‌عنوان نمونه‌ای برای سیاست فرهنگی و اجتماعی در جهان اسلام معرفی شود. هجرت آن حضرت به خراسان، رخدادی سرنوشت‌ساز در تاریخ اسلام و ایران بود که نه تنها جغرافیای حضور اهل‌بیت (ع) را گسترش داد، بلکه محور جدیدی برای هویت عقلانی، فرهنگی و معنوی تشیع پدید آورد.
وی افزود: امام رضا الگویی از گفت‌وگوی دینی، عقل‌گرایی و تعامل فرهنگی را بنیان نهاد که بنیان‌های تمدنی تازه‌ای را شکل داد. از این منظر، بازسازی در طول تاریخ، مفهومی فراتر از تعمیر بناست؛ بازسازی در حقیقت فرهنگ مقاومت فرهنگی است.
رئیس سازمان آستان قدس رضوی تصریح کرد: تاریخ حرم مطهر امام رضا با تداوم مفهوم بازسازی پیوندی ناگسستنی دارد. این مکان مقدس بارها مورد تهاجم، تخریب و آتش‌سوزی قرار گرفته، اما هر بار با ایمان و ارادت مردم و حمایت حکومت‌های شیعی، شکوهی تازه یافته است. بازسازی گنبد طلا و گسترش صحن‌ها، فراتر از اقدامی عمرانی، بیانگر اراده‌ای برای تثبیت هویت اسلامی ایران و بازنمایی عقلانیت و هنر اسلامی در قالب معماری و زیبایی‌شناسی ایرانی بوده است.
طالبی با اشاره به نقش هنر در تمدن رضوی گفت: در دوره قاجار، آیین‌کارها، تذهیب‌ها و خوش‌نویسی‌های قرآنی نه تنها تزئین فضا، بلکه پاسداشت ایمان و تاریخ بودند. در دوره معاصر، به‌ویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، توسعه گسترده فضاهای زیارتی، فرهنگی و خدماتی در حرم امام رضا (ع) ادامه همان سنت دیرینه بازسازی به‌عنوان مقاومت فرهنگی است.
وی افزود: سازمان عمران و نگهداری حرم مطهر، با تلفیق دانش تاریخی و فناوری نوین، تجربه‌ای یگانه در مرمت اصیل اسلامی پدید آورده است؛ تجربه‌ای که از حفظ هویت تاریخی تا ارتقای تجربه زیارت را دربر می‌گیرد.
رئیس سازمان آستان قدس رضوی تصریح کرد: حرم رضوی صرفاً بنایی برای زیارت نیست، بلکه نمونه‌ای ممتاز از جامعه‌سازی دینی است. در اطراف این حرم، طی قرون متمادی، شبکه‌ای گسترده از تعاملات دینی، اقتصادی، آموزشی و خدماتی شکل گرفته است. موقوفات، بازارها، آئین‌های زیارت، موکب‌ها و هیئت‌های خادمان، سازوکارهایی برای بازتولید سرمایه اجتماعی ایران شیعی بوده‌اند.
طالبی گفت: حرم در واقع جامعه‌ای کوچک از امت اسلامی است که در آن پیمان ایمان و خدمت، ساختاری اجتماعی پدید آورده است و در این ساختار، مفهوم خدمت جایگزین رقابت شده است. روح جمعی مؤمنان در قالب رفتارهای زیارتی، فرهنگی و اقتصادی جلوه می‌یابد و این مدل از جامعه‌سازی، مبنایی نظری برای سیاست‌گذاری فرهنگی امروز به‌شمار می‌رود.
وی افزود: آستان قدس رضوی با شبکه‌ای از نهادهای آموزشی، علمی و فرهنگی از جمله دانشگاه علوم اسلامی رضوی، این الگوی تمدنی را در عرصه اندیشه و عمل بازتولید کرده است.
رئیس سازمان آستان قدس رضوی تصریح کرد: در میان جلوه‌های تمدنی حرم، هنر جایگاه ویژه‌ای دارد. حرم امام رضا (ع) بزرگ‌ترین حوزه زنده هنر اسلامی است؛ فضایی که در آن رنگ، نور و نقش در خدمت معنا و معرفت است و زیبایی در مکتب هنر رضوی زبان حقیقت است. از کاشی‌کاری‌های زرین‌فام دوران تیموری تا خطوط و کتیبه‌های قرآنی معاصر، همه نشان می‌دهند که در این مکتب، هنر ادامه عبادت است.
طالبی گفت: سازمان علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی عهده‌دار تبیین و ترویج مکتب هنر رضوی در عرصه‌های ملی و بین‌المللی است. تدوین سند ملی مکتب هنر رضوی و طراحی رویدادهای هنری و پژوهشی مبتنی بر این مکتب، از جمله تلاش‌های هدفمند در راستای پیوند هنر، معنا و سیاست فرهنگی است.
وی افزود: مکتب هنر رضوی نشان می‌دهد که هنر می‌تواند نه در حاشیه دین، بلکه در متن دینداری قرار گیرد و در جهانی که زیبایی به کالایی مصرفی تبدیل شده است، حرم رضوی همچنان یادآور آن است که زیبایی مسیر رسیدن به حقیقت است.
رئیس سازمان آستان قدس رضوی تصریح کرد: فرهنگی از بازسازی در روزگار ما» خاطرنشان کرد: بازسازی حقیقی در روزگار ما دیگر صرفاً در کالبد بناها نیست، بلکه در بازسازی معنا و روایت حرم حضرت رضا (ع) است. در این معنا، نه تنها باید میراث معنوی حرم حفظ شود، بلکه باید برای نسل‌های جدید بازخوانی و تبیین گردد.
طالبی گفت: در جهانی که هویت‌ها در معرض تحریف قرار گرفته‌اند، حرم می‌تواند مرکز بازتولید معنا و منبع الهام برای گفت‌وگوی فرهنگی در جهان اسلام باشد. سازمان علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی با نهادهایی چون مؤسسه آفرین هنر، سازمان کتابخانه‌ها و موزه‌ها و دانشگاه علوم اسلامی رضوی، ظرفیت منحصربه‌فردی برای تبدیل این تجربه تاریخی به گفتمانی جهانی دارد.
وی در ادامه گفت: از یک سو، مستندسازی، ترجمه و نمایش آثار هنری و تاریخی حرم در عرصه بین‌المللی و از سوی دیگر، تربیت پژوهشگران و هنرمندان متعهد در این حوزه می‌تواند جایگاه فرهنگی ایران را در سطح جهان اسلام تثبیت کند.
رئیس سازمان آستان قدس رضوی تصریح کرد: بازسازی معنا، به‌ویژه در دوره جدید، مستلزم پیوند میان پژوهش، سیاست فرهنگی و رسانه است. اگر در گذشته معماران گنبد را می‌ساختند، امروز اندیشمندان باید روایت گنبد را برای جهان معاصر بازسازی کنند.
طالبی گفت: حرم مطهر امام رضا (ع) حافظه تاریخی و افق فرهنگی آینده است. این حرم فراتر از یک بنای زیارتی، سامانه‌ای تمدنی و فرهنگی است که در آن ایمان به کار برد به معرفت تبدیل شده است. تداوم بازسازی‌های آن در طول تاریخ، بیانگر پایداری فرهنگی و اجتماعی امت شیعی در برابر فراموشی و تهاجم معنایی است.
رئیس سازمان آستان قدس رضوی خاطرنشان کرد: در جهان معاصر که بحران معنا و هویت جوامع را دربرگرفته، حرم رضوی و سایر عتبات مقدسه می‌توانند به‌مثابه نظام سیاست فرهنگی ایران اسلامی عمل کنند؛ نظامی که در آن زیارت، هنر، اقتصاد و دانش در خدمت تعالی انسان قرار می‌گیرند.
وی ادامه داد: تجربه آستان قدس از مرمت بناها تا تربیت هنرمندان، از وقف اقتصادی تا دیپلماسی فرهنگی زیارت، نشان می‌دهد که حرم نه تنها متعلق به گذشته، بلکه راه آینده است. آنجا که گنبد طلایی در آسمان مشهد می‌درخشد، نشانه‌ای از تداوم ایمان و امید در دل تاریخ است و یادآور این حقیقت که تمدن رضوی، تمدن بازسازی معناست؛ تمدنی استوار بر ایمان، زیبایی و عدالت.
کد خبر 916959